Kryminalne zagadki dla dzieci

Martę Guzowską znam z powieści dla dorosłych: lekkich i przyjemnych – ale nie banalnych! – lektur. Od ubiegłego roku ukazują się także jej książki dla młodych czytelników, stworzone na prośbę jej dzieci, które chciały mieć możliwość poznania twórczości własnej mamy (bo na tę dorosłą przyjdzie im jeszcze poczekać). A ja postanowiłam sprawdzić, czy literatura dziecięca spod pióra Marty Guzowskiej jest równie lekka i przyjemna co jej „dorosłe” książki. 

„Detektywi z Tajemniczej 5” to seria książeczek, których głównymi bohaterami są Piotrek, jego przyjaciółka Ania oraz młodsza siostra, kilkuletnia Jagoda (przepraszam: Jaga – bo „jagody to są do jedzenia”). Ania i Piotrek są sąsiadami, a zaprzyjaźnili się, bo oboje są ciekawi świata. Wspólna dla nich jest umiejętność logicznego myślenia, dzięki czemu razem rozwiązują kolejne zagadki, mniej lub bardziej kryminalne. Dotychczas w serii ukazały się cztery książki. We wszystkich „zbrodnią” jest kradzież lub zaginięcie, ale każda zarysowuje ją na nieco innym tle. W „Zagadce zaginionej kamei” dzieci odwiedzają babcię Jagi i Piotrka, w „Zagadce grobu wampira” przenosimy się z nimi na archeologiczne wykopaliska, w „Zagadce królowej myszy” odwiedzamy razem z dzieciakami muzeum Olgi Boznańskiej, zaś w „Zagadce zbuntowanego robota” – Centrum Nauki Kopernik. We wszystkich tych miejscach dochodzi do tajemniczych zaginięć: odpowiednio zabytkowej broszki, czaszki, obrazu i… robota. A dzieci przed przyjazdem policji postanawiają „drogą dedukcji” (jak same twierdzą) odnaleźć sprawcę. 

Marta Guzowska stworzyła przyjemne w odbiorze historyjki, które śledziłam z fascynacją, mimo tego, że zdecydowanie nie jestem ich docelowym odbiorcą. Wydawca sugeruje, że „Detektywi z Tajemniczej 5” są skierowani do dzieci w wieku od sześciu do dziesięciu lat – i też bym tak obstawiała. Nie zawaham się jednak podsunąć tych książek znajomemu jedenastolatkowi; jestem ciekawa, jak szybko uda się mu odgadnąć sprawców poszczególnych „zbrodni”. Nie jest to bowiem wcale tak łatwe, jak mogłoby się wydawać. To znaczy owszem, dosyć szybko domyślałam się, „kto zabił” (metaforycznie, bo przecież w literaturze dziecięcej trupy pojawiają się nadzwyczaj rzadko, a w „Detektywach z Tajemniczej 5” nie ma ich wcale), ale nie oszukujmy się: mam za sobą większe czytelnicze doświadczenie niż kilkuletnie dziecko. Dla takiego rozwiązanie sprawy nie będzie wcale oczywiste, tym bardziej że autorka – niczym w dorosłym kryminale – podsuwa kolejne tropy, nierzadko służące zmyleniu odbiorcy. Ale gęsto pojawiają się też podsumowania – słowne i graficzne – dotychczas zdobytej wiedzy, dzięki którym młody czytelnik nie poczuje się zagubiony w gąszczu informacji. 

Warto też wspomnieć o urozmaicającym książki elemencie wprowadzonym przez autorkę: to pytania pojawiające się na końcu niektórych rozdziałów. Świetnie podtrzymują one zainteresowanie młodego (no dobrze, starszego też) czytelnika i działają jak dorosłe cliffhangery – aby jak najszybciej poznać odpowiedź, natychmiast przewracamy kartkę i zaczynamy czytać kolejny rozdział… A Jagoda, która non stop („a co to znaczy non stop?”) zadaje pytania, jest z kolei świetnym sposobem na wprowadzenie nienachalnej dydaktyki – starszy brat tłumaczy jej (i czytelnikowi) trudniejsze słowa, obywamy się więc bez klasycznego, a przez to nieco nudnego słownika. To doskonały pomysł na poszerzanie słownictwa!

W literaturze dziecięcej równie istotna jak tekst jest warstwa graficzna. W książeczkach tej serii ilustracje Agaty Raczyńskiej świetnie dopełniają historie opowiadane przez Martę Guzowską. Barwne plamy kolorów rozjaśniają i ożywiają proste, czarno-białe rysunki, przy czym każda część serii ma „swój” kolor (ta o kamei jest na przykład żółta, a ta o wampirze – fioletowa). Graficznie wyodrębniono też informacje „naukowe”: podano je na końcu każdej książki na kolorowym tle. Słowo „naukowe” nie bez przyczyny zapisałam w cudzysłowie; to faktycznie informacje encyklopedyczne, dotyczące różnych dziedzin, między innymi sztuki czy archeologii, oczywiście tematycznie powiązane z fabułą książki – ale przekazywane w bardzo umiarkowanej dawce i w przystępny sposób. Nie mają więc szans znudzić młodego odbiorcy, za to dopełniają merytorycznie fabułę. To po prostu ciekawostki, które faktycznie są ciekawe. Strona graficzna oczywiście ilustruje opowiadane w książce wydarzenia, pozwalając aktywnie uczestniczyć w lekturze dzieciom, które jeszcze same nie czytają, za to będą słuchać czytających opiekunów.

Autorce udało się więc stworzyć wciągające książki dla dzieci, z których przy okazji można całkiem sporo się nauczyć – ale nie są nachalnie dydaktyczne ani w najmniejszym stopniu nudne. Dlatego jeśli macie w swoim otoczeniu młodych sympatyków książek, nie wahajcie się podrzucić im „Detektywów z Tajemniczej 5” – na pewno będą dobrze się bawić przy lekturze.

Udostępnij