Miałaś mnie ocalić

Po lekturze „Szymka”, który chwycił mnie za gardło, czułam się w pewien sposób zdruzgotana. Ale wiedziałam już, że znajomość z twórczością Piotra Kościelnego chcę podtrzymywać. Idealna okazja nadarzyła się bardzo szybko – premiera „Nielata”. Wiedziałam, że muszę poznać tę historię. Czy bolało jak przy „Szymku”? Chyba nawet bardziej. 

Wrocław, końcówka lat dziewięćdziesiątych. Jest biednie, jest brudno, w sercach ludzi szara beznadzieja. Policjanci z komendy miejskiej prowadzą równolegle dwie sprawy: zabójstwa znanego aktora Markiewicza oraz zwęglonych zwłok nastolatka. Nietrudno się domyślić, że obie te sprawy coś łączy. Ekipa komisarza Andrzeja Nawrockiego, zwanego Chartem, nie wie tego jednak i błądzi po omacku, próbując podzielić się między dwa dość skomplikowane śledztwa. Prawda o aktorze, sukcesywnie odkrywana przez policjantów, ukazuje go jako złego człowieka, o którym nikt nie może powiedzieć nic dobrego. 

Każdy, kto poznał Markiewicza bliżej, miał ochotę go udusić. To facet, przez którego wielu utalentowanych aktorów zastanawiało się nad porzuceniem sceny. Był mściwy.

Pojawia się jeszcze więcej pytań, mnóstwo uliczek, które zazwyczaj okazują się ślepe. Sprawa tajemniczego nastolatka również nie jest łatwa, chociażby dlatego, że trudno ustalić jego tożsamość. Policjanci jednak nie zdają sobie sprawy, jak głębokie i tragiczne okaże się to śledztwo. 

Zarówno głównej historii, tej teraźniejszej bohaterom, jak i historii opowiadanej przez kogoś w 1994 roku towarzyszy ponury i mroczny klimat. Autor idealnie ukazał nieuchronność pewnych wydarzeń, ale też bezradność człowieka w walce z nimi. Nic nie jest w stanie zmienić pewnych sytuacji ani im zapobiec. A najgorsze w tym wszystkim jest to, że bardzo często osoba, która chciałaby poprowadzić swoją historię inaczej, dobrze wie, że to nie ma to sensu – nikt jej nie pomoże, nie wesprze, a raczej obarczy ją winą. Świat przedstawiony przez Kościelnego to matnia, z której nie sposób się wydostać. To trochę jak fatum, które wisi nad bohaterami i niezależnie od podjętej przez nich decyzji czeka za rogiem, by się z nimi spotkać. Bardzo trudno i boleśnie poznaje się takie historie. Kościelny znów porusza bardzo ważny społecznie temat, brudny i przerażający, ale realny. Tego nie da się opowiedzieć, to trzeba poznać. Trafnie określiła to w swojej recenzji Olga Kowalska, autorka bloga Wielki Buk: Piotr Kościelny. Boję się jego książek. A jednak czytam je w tym przerażeniu. „Nielat” to historia koszmaru, od którego nie ma ucieczki. I faktycznie tak jest – to kolejna historia, która miażdży czytelnika i nie pozwala wziąć głębszego oddechu. 

Dotknąłem łańcuszka z Matką Bożą, który od niej dostałem. 

– Miałaś mnie ocalić… – powiedziałem cicho.

„Nielat” jest bezlitosną historią o chłopcu, którego rzeczywistość to wiecznie pijani rodzice, brak wsparcia, perspektyw i pomocy ze strony kogokolwiek. To ciągłe upokorzenia, upadki i konieczność podnoszenia się po nich – a każdy kolejny cios jest mocniejszy niż poprzedni, więc i wstawać jest niełatwo. Trudno myśleć o przyszłości, kiedy teraźniejszość zabija. 

Bardzo podobało mi się, że tym razem nie dostaliśmy kalki, jeśli chodzi o postaci policjantów. W tej powieści stróże prawa to grupa osób, które naprawdę chcą pomóc, nie wyrażają się w sposób chamski i lekceważący o ludziach, nie chleją na umór. 

Piotr Kościelny nie przebiera w słowach, nie upiększa. Daje nam surową historię, ze wszystkimi jej ostrymi krawędziami, z kawałkami szkła, które wbijają się jeszcze głębiej, kiedy próbujemy się ich pozbyć. Tu nie jest ładnie. Tu jest prawdziwie. Te historie smucą, brzydzą, odrażają, bo takie właśnie jest życie. Nie znajdziecie tu rozrywki. Znajdziecie mnóstwo ludzkiej tragedii, bezsilność i beznadzieję. I takie opowieści też są potrzebne, takie historie też musimy poznawać. Zachęcam, abyście pochylili się nad „Nielatem” i poznali jego losy. Może kiedyś, dzięki mówieniu o tym na głos, uda się uratować innego nielata. 

Udostępnij