Lucidum intervallum

Z niewyjaśnionych powodów znakomita książka napisana przez czołowego brytyjskiego patologa umknęła mi w powodzi nowości wydanych u schyłku minionego roku. A to pozycja tak wyjątkowa, że zasługuje nie tylko na krótką rekomendację.

Doktor Richard Shepherd opowiada o swojej pracy, porzuciwszy naukowy żargon dla formy bardziej przystępnej dla połykaczy kryminalnej literatury faktu. Medyk sądowy wezwany przez policję kryminalną na miejsce zdarzenia ustala – jak wiadomo – przyczyny i czas zgonu ofiary (to drugie przed dokładną autopsją jest początkowo w sferze przypuszczeń). To od niego zależy być albo nie być sprawcy. Aż trudno uwierzyć, jak drobny fakt może zmienić kwalifikację czynu. Medyk sądowy pomaga stróżom prawa w śledztwie i musi przy tym działać nie tylko profesjonalnie, lecz także szybko – czas odgrywa bowiem kluczową rolę. Trzeba zaznaczyć, że doktor Shepherd wykonuje swoją pracę z prawdziwą pasją poszukiwacza prawdy. Kiedy znaleziono nagie zwłoki staruszki ukryte w kuchni jej własnego domu, policja zakwalifikowała sprawę jako napad rabunkowy. I wszystko wskazywało na to, że tak właśnie było – powyciągane szuflady komód, otwarte drzwiczki szafek, porozrzucane rzeczy, a denatka skulona pod stołem, jakby ukryła się tam ze strachu. Jednak lekarz sądowy miał na ten temat inne zdanie. W toku oględzin okazało się, że miał rację: staruszki nikt nie zabił, zmarła z powodu hipertermii, będąc pod wpływem syndromu „ukryć się i umrzeć”. Ludzie umierający z wychłodzenia czują przypływ gorąca, dlatego pozbywają się ubrań, wykonują też szereg niekontrolowanych ruchów, stąd totalny bałagan, jak po włamaniu. Dzięki patologowi policja oszczędziła sobie sporo pracy, nie szukając nadaremno przestępców, których nie było.

Doktor Shepherd już u progu swojej kariery zawodowej został rzucony na głęboką wodę. Pierwsze zdarzenie, w którym uczestniczył jako świeżo upieczony patolog, to masakra w Hungerford w 1987 roku – 16 ofiar i zabójca, który sam pozbawił się życia. Tu po raz pierwszy lekarz sądowy natknął się na problem natury moralnej, który towarzyszy patologom przez całe życie: lekarz medycyny sądowej musi zapomnieć przy pracy o uczuciach i tak samo profesjonalnie działać przy sekcji ofiary, jak i prześladowcy. To ważne także w kontaktach z ich rodzinami.

Patolog występuje często na sali sądowej, bywa świadkiem oskarżenia lub obrony, a rozprawa sądowa jest prawie jak spektakl teatralny, tyle, że „prawie” stanowi nie lada różnicę – dzięki zeznaniom lekarza sądowego „główny bohater” może spędzić resztę życia w więzieniu albo opuścić sąd jako wolny człowiek. Doktor Shepherd opowiada między innymi o przypadku, kiedy sędziowie przysięgli nie dali wiary jego zeznaniom, zbyt mało dowodów także działało na korzyść oskarżonego i odzyskał on wolność. A kilka lat później trafił za kraty za popełnienie podobnego czynu. Owa historia nasuwa myśl: gdyby sędziowie przysięgli od razu dali wiarę zeznaniom patologa, drugiej ofiary by nie było – szczęście w nieszczęściu, że napadnięty tym razem przeżył i mógł sam zidentyfikować sprawcę.

W książce doktora Shepherda historie przestępstw przeplatają się z drobiazgowymi opisami sekcji zwłok, relacje z katastrof i wypadków kolejowych z opowieścią o życiu prywatnym patologa – to ostatnie zresztą stanowi konieczną przeciwwagę do opisów pracy lekarza sądowego. Nawiasem mówiąc: nie radzę tej książki czytać przy jedzeniu czegokolwiek – reakcje mogą być, hm, nieprzewidziane.

Dla wszystkich, którzy interesują się medycyną sądową oraz medycyną w ogóle, książka „Niewyjaśnione okoliczności” stanowi również kopalnię wiedzy na tematy medyczne – pan doktor wyjaśnia, co to jest saponifikacja, kiedy zwłoki mogą zostać zmumifikowane i co to jest „lucidum intervallum”. Interesującej lektury.

Udostępnij