Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną. Profesorowa Szczupaczyńska znowu w akcji

To już trzecia książka Jacka Dehnela i Piotra Tarczyńskiego z nietuzinkową bohaterką, rozwiązującą zagadki kryminalne w starym Krakowie, smakowity kąsek dla wielbicieli kryminałów retro. Te powieści mają swoje smaczki i swój klimat. 

Mamy tu Kraków młodopolski, w którym właśnie osiedlił się Stanisław Przybyszewski. Zamieszkał wraz z norweską żoną Dagny przy ulicy Karmelickiej 53, a w mieście nie mówiono o nikim innym. Przybyszewski po przybyciu do Krakowa objął redakcję czasopisma „Życie”, współpracował ze Stanisławem Wyspiańskim i stał się nowym guru sztuki i literatury. A że otaczała go aura skandalu ze względu na tryb życia i głoszone poglądy – „sztuka dla sztuki” czy „dusza naga wyzwolona z więzów mieszczańskiej moralności” – w roku pańskim 1898, kiedy dzieje się opisywana historia, nie był on mężczyzną, o którym mówi się młodym panienkom z dobrych domów. Inna rzecz, że panienki owe i tak dzięki rozmaitym, sobie tylko znanym źródłom wiedziały swoje. Bawiąc się konwencją, opisując z przymrużeniem oka środowisko krakowskiej śmietanki towarzyskiej końca XIX wieku, autorzy opowiadają ciekawą historię, dbając zarazem o szczegóły historyczne. 

Wspomniany w tytule Dom Egipski istnieje naprawdę, ale wygląda dziś zupełnie inaczej. Na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku dom u zbiegu ulic Smoleńsk i Retoryka przebudowano w stylu modernistycznym i większość „egipskich” zdobień usunięto. Zachowała się płaskorzeźba w sieni i zdobienia na drzwiach wejściowych. W czasach profesorowej Szczupaczyńskiej dom ozdobiony figurami faraonów, rzeźbami sfinksów, licznymi malowidłami i płaskorzeźbami bóstw, sprawiał imponujące wrażenie. Ze względu na swoją oryginalną architekturę znakomicie nadawał się do wyjątkowych przedsięwzięć.

I oto teraz profesorowa Szczupaczyńska wybiera się do doktorostwa Beringerów mieszkających w Domu Egipskim na wspólne oglądanie zaćmienia Księżyca oraz seans spirytystyczny. Były to bowiem czasy, gdy spirytyzm święcił triumfy w całej Europie. Podążające za modą krakowskie towarzystwo z ochotą brało udział w podobnych wydarzeniach. Wśród zaproszonych gości znalazł się sam Przybyszewski, toteż po przybyciu na miejsc profesorowa ze zdziwieniem skonstatowała, że gospodarz pozwolił na udział w spotkaniu swojej siedemnastoletniej córce Marysi. Szybko jednak przestała o tym myśleć. Wieczór zapowiadał się imponująco. Na seans zaproszono znane medium. Dwanaście osób zasiadło wokół stołu i położyło dłonie na blacie, stykając je koniuszkami palców. Powstał w ten sposób krąg, którego nie wolno było przerwać. W trakcie seansu usłyszano dziwne odgłosy. Czyżby jedna z osób posiadała zdolności mediumiczne? Ale tym razem nie chodziło o ducha. Ktoś z obecnych był w agonii… Gdy jeden z gości, doktor Iwaniec, stwierdził zgon, postanowiono wezwać policję. Jednak profesorowa Szczupaczyńska, znając nieudolność stróżów prawa, zadzwoniła po sędziego śledczego Klossowitza. Znała go i wiedziała, że sędzia jest człowiekiem niezwykle dyskretnym, a przecież zgromadzone w salonie towarzystwo nie chciało znaleźć się następnego dnia na językach plotkarzy. 

Z biegiem czasu okazuje się, że ofiara prawdopodobnie została otruta. Feralnego wieczoru wszyscy pili absynt. Podczas śledztwa, w którym czynny udział bierze profesorowa, wychodzą na jaw skrzętnie ukrywane, wstydliwe tajemnice. Romanse panów z wyższych sfer towarzyskich, ukryte listy miłosne, szantaż, tajemne życie pięknej żony denata – jest nad czym debatować. Oczywiście, jak zwykle w takich przypadkach, nie wszyscy mówią prawdę. Jaki udział w całej sprawie ma sprowadzone na seans medium? Okazuje się przy tym, że wcale nietrudno kupić truciznę. Jest kilka osób, które mogły popełnić zbrodnię, wśród nich sam Stanisław Przybyszewski – podejrzewano go przecież, że przyczynił się do otrucia swojej kochanki Marty Foerder. W związku z tym spędził nawet dwa tygodnie w niemieckim więzieniu. Zwolniono go z braku dowodów, ale podejrzenie pozostało. Profesorowej w jej peregrynacjach po mieście i nieco podejrzanych lokalach, pomaga niezbyt pilny student medycyny… Stanisław Żeleński (jeszcze wtedy nie był tym słynnym Boyem), który od tajników wiedzy medycznej woli hazard. 

Wraz z główną bohaterką wędrujemy uliczkami dekadenckiego młodopolskiego Krakowa, zaglądamy do salonów w bogatych mieszczańskich domach, do hoteli, do podejrzanych lokali, w których, tęgo pijąc, głoszą sztukę młodopolscy artyści i wchłaniamy atmosferę tamtych lat. Autorzy w swojej książce przytaczają cytat z Paracelsusa: „Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną. Tylko dawka czyni truciznę”. Prawda, wszystko w nadmiarze jest szkodliwe. Ludzie popełniają zbrodnie z chęci zysku, z nienawiści albo… z miłości. Czy i tu w grę wchodzi któryś z tych motywów? Dowiemy się tego na pewno, ale nie zaskakujący finał jest w tej lekturze najważniejszy, tylko niepowtarzalny klimat i fakt, że autorzy znakomicie umieją opowiadać historie z dreszczykiem.

 

Udostępnij