Po trupach do celu

„Tajemnice wydarte zmarłym” to książka należąca do coraz bardziej popularnej w ostatnich latach odmiany gatunku non-fiction, zwanej true crime. Opisywane w nim zdarzenia, choć nierzadko fabularyzowane, dotyczą prawdziwych zbrodni i rzeczywistych postaci. To historie, które wydarzyły się naprawdę. 

W swojej książce Emily Craig opisuje przypadki, którymi zajmowała się przez lata pracy jako antropolog sądowy. Każda historia jest inna, ale cel antropologa sądowego zawsze jest taki sam: ustalić tożsamość ofiary i znaleźć dowody, by sprawiedliwości stało się zadość. Craig krok po kroku odsłania przed czytelnikiem kulisy swojego zawodu i udowadnia, że w tej pracy nadzieja umiera ostatnia. Najbardziej błahe, z pozoru mało znaczące informacje mogą przyczynić się do ustalenia tożsamości ofiary, co jest kamieniem milowym w każdym śledztwie dotyczącym morderstwa. Autorka przytacza wiele historii, które znalazły finał w sądzie i doprowadziły do skazania sprawcy. W jednej z takich opowieści tożsamość denatki udało się ustalić przy pomocy kawałka blaszki, który okazał się koronką zęba. Jednak choć przedmioty, miejsca zdarzenia, podrzucenia lub znalezienia zwłok są bardzo istotne, to największą wagę dla antropologa stanowi ludzki szkielet:

Jeśli zwłoki są stosunkowo nieuszkodzone, anatomopatolog przeprowadza następnie sekcję (…). Fotografuje, waży, mierzy i opisuje ciało w najdrobniejszych szczegółach, dołączając spostrzeżenia na temat jego stanu ogólnego, starych blizn czy śladów po operacjach chirurgicznych, które zostały pominięte podczas wstępnych oględzin. Dokumentuje również ciężkie obrażenia, stanowiące prawdopodobną przyczynę śmierci.

To właśnie kości stanowią elementy układanki, którą musi ułożyć lekarz sądowy. Czasem jednak skompletowanie tej układanki bywa mozolne i podwójnie obciążające emocjonalnie, jak w przypadku zamachów z 11 września, które na zawsze zmieniły Amerykę. Opisy pracy i prób zidentyfikowania szczątków ofiar z World Trade Center stanowią bardzo dobre zamknięcie książki, pozostawiając czytelnika w stanie głębokiego smutku, ale i z przekonaniem, że ludzie potrafią się zjednoczyć w obliczu tragedii.

„Tajemnice wydarte zmarłym” to nie tylko studium mrocznych występków i złożoności ludzkiej natury, opowieść o tajnikach zawodu antropologa sądowego, lecz także – a może przede wszystkim – historia kobiety, której się udało. Emily Craig odniosła sukces w swoim zawodzie, ale droga do niego była usłana wieloma wyrzeczeniami i upokorzeniami. Jeszcze jako studentka Billa Bassa – legendarnego twórcy Trupiej Farmy – musiała udowadniać, że to, co robi ma sens, a jej próby odtworzenia twarzy zmarłej osoby na podstawie czaszki mogą przynieść wiele korzyści medycynie sądowej.

Książka Emily Craig zmienia także postrzeganie zawodu antropologa sądowego. Dzisiaj każdy przeciętny telewidz czy czytelnik – odbiorca kultury masowej – ma choćby mgliste pojęcie, czym taka osoba się zajmuje. Jak zaznacza w przedmowie do książki Kathy Reichs –  której miłośnikom kryminału nie trzeba przedstawiać – praca antropologa sądowego nie istniała w szerszej świadomości: „W tamtych czasach stanowiliśmy skromną grupkę zapoznanych specjalistów. Mało kto wiedział o naszym istnieniu, a jeszcze mniej osób rozumiało, na czym polega nasza praca”. I o tym w dużej mierze jest ta książka: o zrozumieniu. Nie tylko zawodu antropologa sądowego, ale i zła oraz ludzkiej natury.  

Udostępnij