Czy zbrodnię da się zrozumieć?

„Tajemnice zbrodni”, „Kombinat zbrodni”, teraz „Zrozumieć zbrodnię” – to tylko niektóre książki Ewy Ornackiej. Jak widać, to właśnie zbrodnia stanowi oś zainteresowań dziennikarki i to nią zajmuje się ona w swoich publikacjach. W najnowszej, zatytułowanej „Zrozumieć zbrodnię”, wspólnie z biegłym sądowym z zakresu psychiatrii doktorem Jerzym Pobochą autorka zaprasza czytelników w podróż po umysłach zbrodniarzy.

Trudno pojąć ekstremalne okrucieństwo. Są jednak ludzie, którzy potrafią zagłębić się w nawet najbardziej mroczną psychikę człowieka i naukowo ją zinterpretować. Mowa o biegłych sądowych z zakresu psychiatrii. To od nich zależy los takich ludzi, jak Edward Gein, Mariusz Trynkiewicz – zabójca dzieci czy Stefan E. – morderca prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza. Wprawdzie na całym świecie to sądy ogłaszają wyroki, ale w rzeczywistości właśnie biegli decydują, co stanie się ze sprawcą: czy trafi do szpitala psychiatrycznego, więzienia czy do celi śmierci.

I właśnie biegli sądowi są cichymi bohaterami tej książki. Ale że biegły też człowiek, jemu również zdarzają się pomyłki. Może mieć gorszy dzień, braki w wiedzy, może po prostu źle osądzić lub zostać oszukany przez pacjenta – a także zostać przekupiony. O takich przypadkach opowiada książka „Zrozumieć zbrodnię”. Jej główny konsultant, którego wypowiedzi są tu gęsto cytowane, wspomniany już doktor Jerzy  Pobocha, od blisko czterdziestu lat wydający opinie w sprawach karnych, opowiada Ewie Ornackiej między innymi o manipulacji, zachowaniach typowych dla psychopatów i funkcjonowaniu ich mózgów, ale także o… psychiatrii na usługach władzy. Posługuje się przy tym mnóstwem przykładów ze swojej kariery zawodowej, niektórych bardzo głośnych, innych nieznanych szerszemu gronu odbiorców. Wszystkie jednak łączy fakt, że ich bohaterami są ludzie z zaburzeniami psychiki. Dzięki tym częstym odniesieniom do rzeczywistych spraw opowieści psychiatry – na trudne przecież tematy – fascynują i sprawiają, że od książki trudno się oderwać.

Jest więc najnowsza książka Ewy Ornackiej opowieścią o psychopatach: o stosowanych przez nich sztuczkach i manipulacji, ale też o ludziach chorych psychicznie, którzy w wyniku swojej choroby popełnili zbrodnię. Schizofrenia czy psychoza mają swoje ciemne oblicza i chorzy mogą być nieprzewidywalni – tak jak Piotr P., dwudziestojednolatek, który odebrał życie swojej matce i ciotkom, czy schizofrenik z Warszawy, który po zabiciu żony i próbie samobójczej został na kilka lat zamknięty w oddziale dla osób z zaburzeniami, podleczony i wypuszczony, po czym… zamordował drugą żonę. Jest w tej publikacji poruszony także bardzo trudny temat samobójstw rozszerzonych – ludzi, którzy odbierają życie sobie i najbliższym (zwykle dzieciom), bo wierzą, że w ten sposób pozwalają im uniknąć cierpienia.

Muszę wspomnieć także o bardzo przyjaznej dla czytelnika konstrukcji tej książki. Narracja przeskakuje w niej od naukowego wykładu do swobodnej rozmowy, jest urozmaicona obszernymi cytatami z książek i gazet („prasówka” została dodatkowo wyodrębniona graficznie). Dzięki temu „Zrozumieć zbrodnię” mimo ciężkiej, poważnej tematyki nie nuży. Właściwie jedyny zarzut, jaki mogłabym wysnuć wobec tej książki, to nieco zbyt chaotyczne przeskakiwanie między tematami. Choć teoretycznie, jak wskazuje nam tytuł, tematem przewodnim jest zbrodnia i próba jej naukowego uporządkowania – chwilami trudno zrozumieć, co ma z tym wspólnego na przykład udawana depresja gangsterów czy opowieść o pewnej oszustce. 

Ale nawet mimo tego polecam najnowszą publikację Ewy Ornackiej. Choć ta książka nie powoli zrozumieć zbrodni, z pewnością nieco przybliży umysły zbrodniarzy. I może pozwoli wam rozpoznać psychopatę, jeśli któregoś dnia stanie na waszej drodze? 

Udostępnij