Jak poradzi sobie autor kryminałów z fantastyką? Takie pytanie nasunęło mi się, kiedy sięgnąłem po książkę Borisa Akunina zatytułowaną po prostu Fantastyka. Na początku pomyślałem, że rzecz dotyczy gatunku - jakieś opracowanie czy coś w ten deseń. Lektura czwartej strony okładki wyprowadziła mnie z błędu. Nie będzie to uczona rozprawa o gatunku, w którym Akunin się nie specjalizuje, nie będą to żadne eseje czy wywody - ale kawał najnormalniejszej powieści. Tyle, że fantastycznej.     

Autor przenosi nas do Rosji okresu przełomu: przechodzenia od realnego socjalizmu do realnego kapitalizmu. Głównymi bohaterami opowieści są Robert Darnowski i Siergiej Dronow, którzy w wyniku tajemniczego wypadku nabywają nadprzyrodzone zdolności. Od tego momentu ich życie się zmieni, nic już nie będzie takie samo. Ta, rosyjska, odmiana amerykańskich superbohaterów nie zamierza jednak zbawiać świata, wdawać się w walkę z przestępcami, nie planują zostać czerwoną odmianą Kapitana Ameryki. Nie, dar wykorzystują w czysto egoistycznych celach. Z nizin społecznych wynosi on ich na prawie sam szczyt hierarchii społecznej.

Wobec najnowszej, wciąż żywej historii Akunin zachowuje ironiczny dystans, pozwalający komentować z humorem zarówno epokę totalitaryzmu, jak też wolności, która nam nastała. Można odnieść wrażenie, że mamy do czynienia z dziełem z nurtu social fiction, który jednak traci swój "ząb" poprzez zbyt późne wydanie. Wzorem "podziemnych" pisarzy, między innymi z Polski, pod fantastycznymi dekoracjami ukrywałaby się zjadliwa krytyka panujących stosunków społecznych, rzeczywistości politycznej. I po części tak jest. Elity komunistyczne starające się zadomowić w nowej rzeczywistości, obnażanie manipulacji propagandy i hierarchii w pozornie egalitarnym społeczeństwie… Jest też refleksja wykraczająca poza aktualne, historycznie ograniczone problemy, a mianowicie relacja między obcymi, innymi i ich wpływ na kształtowanie porządku państwowego. Odzywa się tutaj zarówno Carl Schmitt, jak i Foucault… W każdym razie, czytając Fantastykę Akunina, wciąż odnajdywałem podobieństwa z "zaangażowaną politycznie" polską fantastyką. Czy z mistrzami rosyjskimi -  jak bracia Strugaccy.

Akunin z gracją operuje schematami fantastyki, rozgrywa wielki temat inwazji, który wydawał się wyeksploatowany. W jego wersji nabiera on świeżości, polotu. Tekst jest po prostu dobry, a do tego doprawiony w odpowiednich dawkach humorem. Jako miłośnik szeroko rozumianej fantastyki, miłośnik, który jednak odczuwał zmęczenie tym gatunkiem, nie zawiodłem się na Fantastyce. Akunin okazał się rzetelnym pisarzem, który z ogranych motywów potrafił stworzyć w miarę oryginalne i pasjonujące dzieło. Z wartką akcją i, jak mawiał pewien pechowy krytyk, z tajemnicą nie pozwalającą odejść od ekranu, to znaczy, książki. Tym samym Akunin zyskał kolejnego czytelnika. O ile w fantastyce nie okazał się lepszy niż w kryminale.  

Udostępnij