Andrzej Ziemiański do tej pory znany był przede wszystkim jako autor fantastyki, poczytny, doceniany i nagradzany, teraz zaś spróbował swych sił w prozie kryminalnej. Z jakim skutkiem? Czy Breslau forever zadowolił miłośników gatunku? Ziemiański to solidny rzemieślnik w pisarskim fachu, więc poradził sobie z zadaniem całkiem nieźle, choć nie bez pewnych wpadek, bo – co tu kryć – wielbiciele precyzyjnie zbudowanych intryg kryminalnych mogą mieć autorowi trochę do zarzucenia.

W powieści przedstawiono trzy śledztwa, a właściwie jedno śledztwo w trzech odsłonach, mocno rozciągnięte w czasie. Oto od końca lat trzydziestych w Breslau/Wrocławiu mają miejsce tajemnicze zabójstwa/zgony: ludzie samoistnie wybuchają (sic!) albo z niewiadomych przyczyn popełniają samobójstwa, często przed zgonem rozkładając wokół siebie naręcza kwiatów. Czyżby był to rytuał wynikający z działań jakiejś sekty? A może to ingerencja sił nadprzyrodzonych? Co więcej: śledczy, próbujący rozwikłać tę zagadkę, sami giną… Najpierw sprawą zajmują się niemieccy funkcjonariusze kripo, Grunwald i Kuger, potem dwóch chłopków-roztropków wcielonych do milicji,  Miszczuk i Wasiak, którym pomaga były przedwojenny policjant, Borowicz, a w końcu żyjący współcześnie „najlepszy pies wrocławskiej komendy”, Staszewski, ekscentryk, który do spółki ze swoją atrakcyjną dziewczyną, koniec końców wyjaśni zagadkę, co nie będzie wcale proste, oj nie będzie.

Ziemiański zakomponował powieść wedle starej, sprawdzonej formuły twórców prozy o lżejszym zakroju – „dla każdego coś miłego”. W Breslau forever znalazły się elementy kryminału retro z wizerunkiem Breslau bardzo podobnym do tego, który nakreślił Marek Krajewski (Ziemiański wykorzystuje nawet te same motywy co autor Festung Breslau, choćby – podziemnych korytarzy wybudowanych przez Niemców), parodii powieści milicyjnej czy współczesnej powieści obyczajowej, ale także – prozy autotematycznej (postacią drugoplanową jest w powieści – potraktowany z odrobiną autoironii – pisarz Ziemiski, alter ego autora). Szukając łatwego porozumienia z czytelnikiem, Ziemiański szkicuje swoje postaci na wzór innych, dobrze znanych. Eks-policjant, były akowski partyzant Borowicz, który pogrywa sobie z milicjantami przypomina głównego bohatera filmu Pułkownik Kwiatkowski Kazimierza Kutza, hipochondryczny, dręczony rozmaitymi natręctwami i fobiami Staszewski to wypisz-wymaluj detektyw Monk. I tak dalej, i tym podobne… Może nawet tych patentów jest rozmaitość nazbyt wielka, ale cóż, autor postawił na to, żeby akcja w powieści była wartka (i jest) oraz żeby „się działo” (i „się dzieje”).

Jak już wspominałem, intrydze kryminalnej wymyślonej przez Ziemiańskiego można by trochę zarzucić; szczególnie jej rozwiązanie wydaje mi się mocno naciągane, a do tego nie jest też zbyt jasne, czemu właściwie Staszewski prowadzi śledztwo w sprawie wybuchających ludzi, ryzykując życie i utratę pracy w policji (którą w końcu traci). Jednak co innego przeszkadza mi zdecydowanie bardziej w Breslau forever – powtarzanie tych samych motywów, scenek a nawet zdań. Rozumiem, że to część pomysłu na tę powieść, bo kolejni śledczy prowadzą to samo śledztwo, idąc po śladach wydeptanych przez poprzedników, więc pewnych powtórzeń nie da się uniknąć. Ale niektóre „chwyty” Ziemiański powtarza – jak na moje oko zupełnie niepotrzebnie – tak często, że zaczynają nużyć i irytować. Tak jest choćby w przypadku proroctw Krugera dotyczących przewidywanego przez niego wyniku II wojny światowej (niekorzystnego dla Niemców) i roli w niej Polaków. Za pierwszym, drugim czy nawet trzecim razem daje to nawet zabawne efekty, ale te proroctwa powtarzają się nieomal za każdym razem, gdy pojawia się ta postać. A to już za dużo dobrego.

Przyznam jednak, mimo zgłaszanych przeze mnie zastrzeżeń, że ciekaw jest, czy Ziemiański będzie kontynuował swój romans z prozą kryminalną.

 

Breslau forever, Andrzej Ziemiański

Fabryka Słów, Lublin 2008

Stron: 378

Udostępnij