Zbrodnia niedoskonała, Bonda i Lach

Autor: Robert Ostaszewski
Data publikacji: 14 kwietnia 2009

Zbrodnia niedoskonała

Autor: Bonda i Lach

Postaci profilerów pojawiają się w zagranicznej (głównie amerykańskiej) prozie sensacyjnej/kryminalnej od lat, a niedawno trafiły też do powieści tworzonych przez naszych autorów (mam na myśli powieści Katarzyny Bondy Sprawa Niny Frank z 2007 roku oraz Mariusza Czubaja 21:37 z roku następnego). Podejrzewam jednak, że większość polskich czytelników ma wciąż bardzo mgliste pojęcie o tym, czym właściwie zajmuje się profiler i na czym polega profilowanie. Ale to pewnie zmieni się już niedługo, bo wreszcie pojawiła się książka będąca istną kopalnią wiedzy na ten temat – Zbrodnia niedoskonała Katarzyny Bondy i Bogdana Lacha. Pozycja o tyle cenna, że jej współautorem jest jeden z najlepszych polskich profilerów, więc informacje zawarte w niej pochodzą – by tak rzec – z pierwszej ręki.

Dla mniej zorientowanych – profiler to psycholog śledczy sporządzający profile przestępców. Profil to – cytuję fragment Zbrodni niedoskonałej: „rodzaj krótkiej charakterystyki stworzonej na podstawie zostawionych przez zabójcę śladów behawioralnych, czyli śladów jego zachowania przed zbrodnią, w trakcie i po”. Sporządza się go, bo „znacznie ogranicza liczbę podejrzanych”, „pozwala nadać właściwy kierunek śledztwu”, „potwierdza lub nie motyw narzucający się w pierwszej chwili”, „pozwala oszczędzić czas”, „pomaga zlokalizować miejsce zamieszkania lub miejsce pracy poszukiwanej osoby”, „pomaga w identyfikacji indywidualnych cech sprawcy”. Profiler, analizując akta sprawy, dokonując oględzin miejsca zbrodni, rozmawiając z bliskimi i znajomymi ofiary, zwraca uwagę na inne rzeczy niż śledczy. Dla przykładu: jeśli na miejscu zbrodni panuje bałagan, to śledczy opisują, co tam się znajduje, szukają odcisków palców, śladów biologicznych, natomiast profiler zadaje sobie pytania, dlaczego sprawca pozostawił taki nieład, jak to o nim świadczy, które przedmioty zostały porozrzucane pierwsze, co z tego wynika.

Zbrodnia niedoskonała składa się z dwóch głównych części. Początkowe rozdziały stanowią coś w rodzaju wprowadzenia w tematykę profilowania. Znaleźć w nich można skrócony opis historii profilowania, które w nowoczesnej formie narodziło się w Stanach Zjednoczonych; również działalności profilerów w Polsce, którzy początkowo byli traktowani przez policyjną brać z dużym dystansem. A także wyjaśnienie podstawowych pojęć z zakresu profilowania i przybliżenie metodologii działań profilera. Najistotniejszy jest jednak – jak sądzę – rozdział piąty książki, zatytułowany Zbrodnie i ich sprawcy, w którym na przykładzie kilkudziesięciu głośnych spraw ukazane zostały metody i skutki profilowania, opatrzone obszernymi komentarzami Lacha. W tym rozdziale zawarte zostały materiały zarazem intrygujące, jak i przerażające: wszelkiego rodzaju zbrodnie, zabójstwa na tle seksualnym, rabunkowym, z zemsty czy poczucia krzywdy, pedofilia, podpalenia, rodzinne vendetty, ogrom zła i bestialstwa. Czyta się to niczym powieść kryminalną – więcej nawet, bo okazuje się, że w rzeczywistości zdarzają się rzeczy, których pewnie nie wymyśliliby nawet pisarze obdarzeni wyjątkową wyobraźnią, albo uznaliby je za zupełnie nieprawdopodobne.

W Podsumowaniu Lach pisze: „Wcześniej nie miałem potrzeby informowania wszystkich o arkanach tego zawodu. Przeciwnie, uważałem, że to dziedzina zarezerwowana tylko dla policjantów”. Koniec końców dał się jednak namówić Bondzie na wspólne napisanie książki – i dobrze, bo powstała rzecz na naszym rynku bezcenna. Choć jak sądzę, praca nad Zbrodnią niedoskonałą mogła być dla Lacha trudna. Dlaczego? Lach podkreśla, że nie każdy może zostać profilerem, bo jest to zajęcie niezwykle kosztowne emocjonalnie i psychicznie. Prawdopodobnie więc powrót do dawno zamkniętych spraw, opisywanie ich i komentowanie wcale nie było dla profilera łatwe. Ale warto się było pomęczyć, bo powstała książka naprawdę ważna i potrzebna. 

Zbrodnia niedoskonała. Największe zagadki kryminalne ostatnich lat rozwiązane przez polskiego profilera
Katarzyna Bonda i Bogdan Lach
Videograf II, Katowice 2009
Stron: 244

Udostępnij

Sprawdź, gdzie kupić "Zbrodnia niedoskonała" Bonda i Lach