Z czym Polakom kojarzy się Szkocja? Zapewne z przednią whiskey, klubem piłkarskim Celtik, w którym na wszelkie możliwe sposoby dokazuje bramkarz Artur Boruc, dowcipami o skąpstwie i facetami paradującymi w spódniczkach. A miłośnikom dobrego kryminału kojarzy się pewnie jeszcze z wybornymi powieściami Iana Rankina.
Rankin, mimo iż nie jest specjalnie leciwy (rocznik 1960), należy już do klasków europejskiego pisarstwa kryminalnego. Jego powieści sytuuje się w nurcie tartan noir (o tartan noir czytaj więcej na stronie PK TUTAJ), specyficznie szkockiej odmiany prozy kryminalnej, której autorzy czerpią pełnymi garściami z tradycji anglosaskiego czarnego kryminału. Sławę i pieniądze przyniósł Rankinowi cykl powieści, których głównym bohaterem jest inspektor policji z Edynburga John Rebus i których akcja rozgrywa się w stolicy Szkocji.
Na czym zasadza się wartość prozy Szkota? Jak na moje oko – na umiejętnym połączeniu typowych elementów zapożyczonych z czarnego kryminału ze specyficznym poczuciem humoru i odpowiednio wprowadzanym tzw. kolorytem lokalnym (z powieści Rankina sporo można się dowiedzieć o współczesnej Szkocji). Poza tym autorowi Próby krwi udało się wykreować wyrazistego i – by tak rzec – pełnokrwistego bohatera, jakim jest Rebus. Z jednej strony, Rebus jest dosyć podobny do wielu innych bohaterów czarnej prozy kryminalnej: to facet w średnim wieku, jak najbardziej po przejściach (rozwód, niezbyt trwałe i pełne zawirowań związki z kolejnymi kobietami, tak jak w ostatniej powieści, Czarnej księdze, w której kobieta wystawia jego walizki za drzwi), zgorzkniały, by nie rzec – cyniczny, nie stroniący od przesiadywania w pubach w celach jak najbardziej konsumpcyjnych, mający dość swobodny stosunek do policyjnego regulaminu, nie wahający się przed zwalczaniem większego zła złem mniejszym. Z drugiej strony, Rankin przydał Rebusowi tyle specyficznych cech, iż powstał bohater mimo wszystko oryginalny i zapadający w pamięć. Policjant z Edynburga uwodzi czytelników – jak mi się zdaje – przede wszystkim specyficznym, ciętym, pełnym złośliwostek poczuciem humoru (momentami jest to humor nawet nie tyle czarny, co wręcz wisielczy) i skłonnością do szaleńczych działań. Tak, Rebus ewidentnie jest szajbusem, co – o dziwo – raczej pomaga, niż przeszkadza mu w rozwiązywaniu kryminalnych zagadek.
Nic więc dziwnego że również opowieść przedstawiona w Czarnej księdze kończy się spektakularnym sukcesem Rebusa. Choć tym razem będzie musiał nielicho się namęczyć, rozwikłując bardzo poplątaną intrygę, do tego jeszcze w dosyć niesprzyjających okolicznościach (zostaje zawieszony). Do Edynburga wraca pedofil, którego Rebus kiedyś ścigał. Inny mężczyzna zostaje ugodzony nożem, prawdopodobnie wie, kto to zrobił, ale nie chce współpracować z policją. Policjanci z różnych wydziałów zaczynają żmudną inwigilację miejscowego mafioso. Partner i przyjaciel Rebusa, Brian, zostaje napadnięty i zapada w śpiączkę. Rebus odkrywa, że Brian prowadził prywatne śledztwo w nierozwiązanej sprawie sprzed lat - morderstwa w szemranym hotelu. Inspektor podejrzewa, że napaść na policjanta może mieć z tym związek. Postanawia kontynuować śledztwo i szybko raz po raz dostaje wyraźne ostrzeżenia, sugerujące, że powinien odpuścić. Odpuścić? To nie w stylu Rebusa. Mimo iż na razi się wielu wpływowym osobom, doprowadzi sprawę do końca.
Po Czarną księgę sięgałem z przekonaniem, graniczącym z pewnością, że czeka mnie sporo lekturowej frajdy. I nie zawiodłem się choćby w najmniejszym stopniu!
Ian Rankin i John Rebus powracają w swoim najlepszym stylu!
27 kwietnia 2022
„Nawet zdziczałe psy” Iana Rankina to dwudziesta powieść, której bohaterem jest John Rebus. Tym razem inspektor (choć już na emeryturze) pomaga w rozwiązaniu sprawy ...
19 lipca 2017
Od dziś znajdziecie w księgarniach powieść "Na krawędzi ciemności" Iana Rankina - to druga część cyklu o Malcolmie Foxie, oficerze wydziału wewnętrznego edynburskiej ...
09 stycznia 2015
Od dzisiaj na księgarnianych półkach znajdziecie powieść "Stojąc w cudzym grobie" Iana Rankina - kolejną, osiemnastą już książkę z serii kryminałów z inspektorem ...
04 lipca 2014
Rebus nie prezentuje się pięknie na tle swoich starannie ubranych i odpicowanych kolegów. Jednak nawet pijany i niechlujnie odziany John Rebus jest znacznie skuteczniejszy niż ...
19 grudnia 2012
Książka jest po prostu dobrym kryminałem z wrażliwymi, głęboko ludzkimi bohaterami, zmagającymi się nie tylko z policyjnym śledztwem, ale i własnymi demonami z ...
05 grudnia 2012
Ostatnia powieść z inspektorem Rebusem.
09 czerwca 2009
Nowa powieść Iana Rankina.
15 kwietnia 2009
Nowa powieść Rankina.
25 listopada 2008