Pogranicze, Thomas Kanger
Pogranicze
Na pierwszy rzut oka „Pogranicze” to klasyczny kryminał. Jest w nim piękna i utalentowana policjantka, seria morderstw, nieuchwytny zabójca i kilku podejrzanych. Historia zaczyna się niewinnie. Bohaterka serii powieści kryminalnych Kangera, szwedzka inspektor policji Elina Wiik, jest zmęczona zawodową rutyną. Postanawia wyjechać i odpocząć od studiowania zgłoszeń o aktach przemocy wobec kobiet. Nie obiera sobie żadnego konkretnego celu: rozpoczyna podróż w nieznane. Tymczasem wyprawa niespodziewanie kończy się romansem. A romans okazuje się być tylko wstępem do kolejnej sprawy wręcz stworzonej dla profesjonalistki obdarzonej intuicją, jaką jest inspektor Wiik. Nawet na urlopie. Tym razem jednak Wiik jest zaangażowana w śledztwo nie tylko zawodowo, ale i emocjonalnie: chce zrozumieć, dlaczego został zamordowany jej ukochany.
Fabuła jest skonstruowana tak, by zaskakiwać. Opowiadana historia ma kilka punktów zwrotnych, w których teorie budowane w trakcie lektury rozsypują się jak domek z kart. Autor nie zostawia jednak czytelnika bez wskazówek i pozwala mu tworzyć kolejne domysły – oczywiście, aż do momentu, w którym następuje kolejny zwrot akcji. W końcu z rozsypanych elementów układanki zaczyna się wyłaniać obraz całości, wcześniej nie do przewidzenia.
Książka sprawia miejscami wrażenie szkicu do powieści. Kanger nie wdaje się w przydługie opisywanie osób i miejsc. Charakteryzuje je celnie i krótko, nie spowalniając biegu akcji. Zwięzły, oszczędny język wzmacnia dynamikę wydarzeń, przez co powieść ma w sobie coś z reportażu. Nic w tym dziwnego – Kanger jest dziennikarzem z trzydziestoletnim stażem. I ten reporterski sposób opowiadania sprawia, że zakończenie zaskakuje jeszcze bardziej.
Trzeba przyznać, że Thomas Kanger stworzył powieść pełną ukrytych znaczeń. Tytułowe „Pogranicze” ma ich przynajmniej trzy. To miejsce leżące przy granicy terytorialnej - bałkańska Krajina. Tam właśnie główna bohaterka, działając na pograniczu swoich policyjnych uprawnień, stara się znaleźć rozwiązanie zagadki, ukryte na kolejnym pograniczu - prawdy i mitu. Dopracowana konstrukcja wątków sprawia, że istotny jest nawet najmniejszy szczegół. Można też odczytywać na oko prostą, kryminalną historię na wielu różnych płaszczyznach. Każda z nich wnosi coś nowego do procesu dedukcji, zmierzającego do rozwiązania sprawy.
Kanger w pełni wykorzystuje formę powieści kryminalnej. Pozwala sobie przy tym na wyjście poza przyjęte ramy, jednak wszystko dzieje się w zgodzie z regułami gatunku. Dla czytelnika to dwa w jednym: czysta przyjemność z lektury dobrze napisanego kryminału oraz kilka faktów, zmuszających do myślenia niekoniecznie nad kryminalną zagadką.
Marta Stasiak
Pogranicze, Thomas Kanger