Stieg Larsson. Mężczyzna, który odszedł za wcześnie

Autor: Marta Łysek
Data publikacji: 06 października 2010

Przewodnik po Larssonie

Trylogia „Millenium” została okrzyknięta „najlepiej sprzedającą się serią kryminalną ostatnich lat”. Nie da się zaprzeczyć, że powieści Larssona zrobiły furorę. Nic dziwnego, że już sześć lat po śmierci szwedzki dziennikarz, wydawca i pisarz doczekał się biografii. Dla tych jednak, którzy spodziewają się książki z rodzaju biografii pisanych przez Carpentera, Stone’a czy nawet Renningtona, „Mężczyzna, który odszedł za wcześnie” może być rozczarowaniem.

Książkę napisał Barry Forshaw: dziennikarz, specjalista od kryminału, były członek zarządu brytyjskiego Stowarzyszenia Autorów Literatury Kryminalnej. Na pierwszy rzut oka to właściwy człowiek na właściwym miejscu, jednak po przeczytaniu książki można odnieść wrażenie, że bardzo się przy jej pisaniu spieszył. Spieszyli się też zapewne  polscy wydawcy (Świat Książki): odbiór dzieła Forshawa utrudnia jakość tłumaczenia.

Sama książka jest napisana w specyficzny sposób; to nie tyle biografia autora o nazwisku Stieg Larsson, co omówienie zjawiska „Stieg Larsson”. Zaczyna się od biografii autora, ale fakty z jego życia zajmują (tylko) jedną szóstą objętości książki. Autor nie stara się nadać jej literackiej płynności – dziennikarski styl sprawia, że mamy wrażenie serii artykułów, a nie zwartego dzieła. Autor uzasadnia to we wstępie, pisząc, że chce książkę napisać sposobem Larssona – „wydzielając czytelnikowi informacje po kawałku”. Czy ten zabieg się udał, każdy oceni według własnego uznania. Ja jednak uważam, że nie do końca. Przyczyna jest prosta: Larsson żył krótko. Nie ma więc zbyt wielu informacji, które można by było stopniowo wydzielać. Forshaw na tyle dobrze odmalował postać pisarza w rozdziale poświęconym jego życiu i działalności, że późniejsze odniesienia do tego rozdziału, umieszczone przy analizie powieści, nie wprowadzają prawie niczego nowego, raczej umacniają nas w przekonaniach Forshawa na temat Larssona.

Dziennikarski styl autora – poza przyjemną zwięzłością, choć czasami aż żal, że narracja nie została bardziej literacko obudowana – sprawia, że może się wydać irytujące nieustanne wartościowanie. Czytając biografię, spodziewamy się, że autor ustosunkuje się do zachowań bohatera narracji, jednak bardziej oczekujemy rzeczowego przedstawienia faktów z życia. U Forshawa fakty i opinie biografa na temat owych faktów (zazwyczaj bardzo pochlebne) przeplatają się, nie następuje ich wyraźnie oddzielenie. Gdyby książka była bardziej „literacka” niż „dziennikarska”, pewnie nie zwracałoby to tak bardzo uwagi.

Kolejną dyskusyjną kwestią jest zasadnicza treść książki – czyli streszczenia trzech tomów „Millenium”. Zajmują one ponad jedną trzecią książki i przypominają raczej szkolne streszczenia z naciskiem położonym na intencje i życie autora, niż krytyczną analizę, której bardziej się spodziewamy przy biografii pisarza pokroju Larssona. Tym, którzy trylogii nie czytali, polecam zacząć od samego Larssona, inaczej mogą stracić przyjemność z lektury.

Kolejne rozdziały, w których Forshaw omawia „konkurentów” Larssona, opisuje dość lakonicznie wycieczkę śladami „Milennium” – hit ostatnich lat, oraz zamieszcza opinie innych autorów o nieżyjącym pisarzu, potwierdzają wrażenie, że jest to raczej analiza zjawiska „Stieg Larsson” niż jego biografia.

Nachodzi mnie jednak przewrotna myśl, że gdyby książka została wydana pod innym tytułem - na przykład „Fenomen Stiega Larssona na tle kryminalnej literatury skandynawskiej” – czytelnik nie spodziewałby się po niej tyle, ile spodziewał się po samym Larssonie.

Marta Stasiak

 

Stieg Larsson. Mężczyzna, który odszedł za wcześnie
The Man Who Left Too Soon. The Biography of Stieg Larsson
Barry Forshaw
Przekład: Jerzy Malinowski
Świat Książki
Warszawa 2010
Ilość stron: 317

 


Udostępnij