Nominacje do Edgar Awards
Poe się cieszy
Są już tegoroczne nominacje do Edgar Awards – dorocznej nagrody wręczanej wiosną przez Mystery Writers of America. Nagroda, przyznawana od 1946 roku, bierze swoją nazwę od mistrza i prekursora gatunku – Edgara Allana Poe. Nagradzane są nie tylko za książki czy opowiadania, ale także za przedstawienia teatralne czy działalność propagującą literaturę kryminalną.
Dość interesujące są wymagania dla poszczególnych kategorii. Na przykład do najlepszych powieści (Best Novel) kwalifikują się tylko książki w twardych okładkach. Wśród nominowanych mamy m.in. Mo Hayder, Anne Holt czy Philipa Kerra. Nagroda za kryminalny debiut (Best First Novel) jako jedyna jest przyznawana wyłącznie Amerykanom, za to rodzaj okładki nie ma tu już znaczenia. A jeśli powieść nie jest ani w twardej okładce, ani debiutem, zawsze można zgłosić ją w kolejnej kategorii – Best Paperback Original Novels. Kolejna kategoria, którą my nazwalibyśmy najlepszą książką true-crime, to Best Fact Crime. Do kompletu Amerykanie przyznają nagrodę za najlepszą biografię postaci zajmującej się literaturą kryminalną - Best Critical/Biographical: w tym roku wśród nominowanych znalazła się na przykład książka o Stiegu Larssonie, Agacie Christie czy Arthurze Conan Doyle’u.
Kolejną konkursową kategorią jest najlepsze opowiadanie (Best Short Story); można tu zgłaszać nie tylko teksty publikowane w antologiach, ale także w czasopismach czy Internecie. Dla debiutujących opowiadaniem pisarzy stowarzyszenie wydzieliło kolejną kategorię - Robert L. Fish Memorial Award. Robert L. Fish, dwukrotny laureat Edgara (Best First Novel w 1962 i Best Short Story dziesięć lat później) znany jest polskim czytelnikom jako Robert L. Pike, autor powieści „Bullitt” (1963, pol. 2001).
Są także aż dwie kategorie związane z literaturą dla młodszych czytelników: Best Juvenile Mystery, czyli dla książki dla dzieci od pięciu do jedenastu lat, i Best Young Adult Mystery, czyli dla powieści dla młodzieży od dwunastego do osiemnastego roku życia.
Ciekawostką jest Mary Higgins Clark Award, nagroda przyznawana za książkę najbardziej podobną do powieści żyjącej jeszcze pisarki. Urodzona w 1927 roku, z wykształcenia filozof, ma na koncie kilkadziesiąt powieści, trzynaście honorowych doktoratów oraz córkę – pisarkę kryminałów, czyli Carol Higgins Clark. Wytyczne są tutaj jasne: bohaterką książki ma być młoda kobieta: miła, samodzielna, niezależna, z interesującą pracą, która nie szuka kłopotów, ale one same ją znajdują. Odwaga i inteligencja pozwala naszej bohaterce rozwiązać je na własną rękę. Do tego w książce nie mogą znaleźć się mocne przekleństwa oraz sceny przemocy i seksu. Trzeba tu dodać, że wytyczne określała sama Mary. U nas zapewne byłaby to "Nagroda Joanny".
Poza kategoriami „książkowymi” Mystery Writers of America przyznaje nagrodę dla najlepszego przedstawienia i najlepszego odcinka serialu telewizyjnego.
Laureatów trzech pozostałych konkursowych kategorii znamy już od listopada. To po pierwsze nagroda za całokształt dokonań (Grand Master Award), którą otrzymała Martha Grimes, trafiając do doborowego towarzystwa. Pierwszą laureatką w 1955 roku była bowiem Agatha Christie, później dołączyli do niej m.in. Elle Stanley Gardner, Rex Stout, Georges Simenon, Alfred Hitchcock, John le Carré, Mary Higgins Clark czy Stephen King. Kolejna nagroda – Raven Mystery Award – jest przyznawana za wybitne osiągnięcia w ramach gatunku osobom, które nie zajmują się pisaniem książek. W tym roku otrzymała ją księgarnia z San Mateo, istniejąca od 1996 roku pod nazwą „M is for Mystery”, oraz Molly Weston z Meritorious Mysteries: blogerka – recenzentka kryminałów, zajmująca się powieścią gatunkową od ponad dwudziestu lat. Mystery Writers of America nagradza też redaktorów i wydawców, którzy wspierają rozwój gatunku – to Ellery Queen Award, czyli nagroda imienia powieściowego pisarza i detektywa amatora, stworzonego przez amerykański duet Dannay-Lee. Otrzymał ją Joe Meyers z “Connecticut Post” (Hearst Media News Group), który pisze o książkach kryminalnych nie tylko znanych autorów, a jego recenzje są przykładem konstruktywnej krytyki.
Wśród dotychczasowych laureatów Edgar Award znaleźli się m.in. Raymond Chandler (1955), Ellis Peters (1963), John le Carré (1965), Maj Sjöwall i Per Wahlöö (1971), Frederick Forsyth (1972), Ken Follet (1979)czy Ian Rankin (2004).
Polskim odpowiednikiem The Edgar Allan Poe Awards jest Nagroda Wielkiego Kalibru, wręczana od 2004 roku, ufundowana przez Prezydenta Miasta Wrocławia i przyznawana w trakcie Międzynarodowego Festiwalu Kryminału Wrocław. Jak dotąd w jej ramach przyznawana jest nie tylko nagroda za powieść roku, ale także Honorowa Nagroda Wielkiego Kalibru przyznawana za całokształt twórczości. W 2009 roku została też przyznana Nagroda Małego Kalibru - za promowania literatury kryminalnej wśród dzieci i młodzieży.
Pełna lista nominowanych do Edgar Awards tutaj
Marta Łysek