"Utalentowany" Thomas Ripley

Bohater pięciotomowego cyklu psychologicznych thrillerów Patricii Highsmith , także kilkukrotnych adaptacji filmowych. Seria o nim zwana jest popularnie „Riplejadą”.

mosimageDystyngowany, arystokratyczny w manierze, perfidnie usłużny a przy tym wysoce amoralny. Mistrz mistyfikacji i fałszu. Nie zawaha się przed zbrodnią by ujść schwytaniu. Ten antybohater pojawia się po raz pierwszy na kartach Utalentowanego pana Ripleya (1955). O jego przeszłości wiadomo niewiele – pochodzi z Bostonu, gdzie wychowywała go zaborcza ciotka, w wieku 18 lat przenosi się do Nowego Jorku. Prowadzi niezamożne życie dopóki na zlecenie bogatego konstruktora łodzi, Herberta Greenleafa, udaje się do Włoch by namówić jego syna Dickiego na powrót do Stanów i przejęcie rodzinnego biznesu. Tom znał się niegdyś z synem magnata, teraz zaś, korzystając z jego gościny, zaczyna zazdrościć mu dostatniego życia. Gdy Dick ma już dosyć toksycznego towarzystwa Ripleya, ten – zabija go. Podróżuje odtąd z paszportem ofiary, a kradnąc jego tożsamość z czasem identyfikuje się z nią zupełnie. Gdy następuje groźba zdemaskowania go przez znajomych Greenleafa, Ripley nie waha się przed usunięciem kolejnych świadków. Grając w kotka i myszkę z policją, ostatecznie fałszuje testament Dicka, po czym ze świeżo zdobytym majątkiem ucieka anonimowo do Grecji.

W Ripley Under Ground  (1970) bohater ma już 30 lat i żyje we Francji, w posiadłości Belle Ombre, u boku znudzonej żony z miejscowej socjety, Heloise. Ta podejrzewa męża o kryminalną przeszłość, dla wygody woli jednak nie angażować się w dociekania. Ripley żyje ze sprzedaży fingowanych dzieł sztuki, które sprzedaje przez londyńska galerię. Jego wspólnik zaczyna nie wytrzymywać nerwowo presji fałszerstwa, na dodatek pojawia się amerykański koneser, który wyczuwa matactwo, Ripley zmuszony jest więc ponownie wyjść z „uśpienia” i zabezpieczyć się serią zbrodni.  W  Grze Ripleya  (1974) protagonista, wraz z szemranym wspólnikiem z Anglii, namawia niejakiego Jonathana Trevanny do zamachu na szefa mafii. Trevanny jest chory na białaczkę, po ujrzeniu zaś sfabrykowanych testów, przekonujących go, iż choroba posuwa się mocno, dla zabezpieczenia rodziny decyduje się wejść w układ. Wszystko wymyka się jednak spod kontroli – Ripley i Trevanny zostają zdradzeni i muszą połączyć siły w ucieczce. Niestety – ostatecznie dopadają ich ludzie mafii; Trevanny ginie, Ripleyowi udaje się zbiec. Po zagwarantowaniu rodzinie Trevanny’ego należnej kwoty na życie, bohater wraca do swej żony, jak gdyby nigdy nic.

W czwartej części cyklu, The Boy Who Followed Ripley (1980), Tom Ripley zatrudnia w ogrodzie nastoletniego chłopca, który okazuje się być poszukiwany za ojcobójstwo. Gdy próbuje mu pomóc, odnajdując w nim bratnią duszę,  chłopak zostaje porwany. Intryga rzuca Ripleya od Wielkiej Brytanii po zachodni Berlin, gdzie autorka bardzo gęsto oddała dekadencki, hedonistyczny klimat Zachodu czasów Zimnej Wojny – a służy temu m. In. intrygujący epizod gejowski, dodający kolejny, niejednoznaczny rys do portretu Ripleya.

mosimageW ostatniej części cyklu, Ripley Under Water, pojawiają się duchy z przeszłości: Ripley musi uporać się z małżeństwem Amerykanów, które stara się rozwikłać tajemnicę zaginięcia kilka lat temu konesera sztuki (patrz dwa tomy wstecz), a którego ostatnie ślady prowadzą do Belle Ombre…

Postać Toma Ripleya jest bardzo otwarta na interpretacje - opinie na temat tego, czy przejawiają się u niego cechy socjopaty są podzielone – właściwie jedynie skrajne stępienie wyrzutów sumienia wobec swych  zimnych zabójstw kwalifikuje go do tej kategorii. Bohater posiada swój czytelny kodeks etyczny; wyraźnie nienawidzi przemocy, sięga po nią jedynie w ostateczności, za to nie wahając się zabić na śmierć gołymi rękoma. Bywało, iż najpierw próbował poznać racje przeciwnika. Potrafił szczerze przywiązać się do kilku osób, szczególna więź wyrosła między nim a Billym / Frankiem (The Boy Who…). Ripley był jednocześnie dżentelmenem, nosił się arystokratycznie, cenił sobie „najprostsze” przyjemności płynące z wysokiego standardu życia: grę Schuberta na harfie, wyborne jadło, pielęgnowanie dalii… Jedyne, czego pragnął, to życia w dostatku z dala od wszystkich spraw świata, a ludzie dookoła byli dla niego tylko środkami do urzeczywistnienia tegoż…

Tom Ripley jest w prostej linii pierwowzorem klasycznej ikony Thomasa Harrisa – dystyngowanego psychopaty, Hannibala Lectera.












 






Udostępnij artykuł