W tej pierwszej książce Tommy i Tuppence byli parą naiwnych dzieciaków przeżywających swoją pierwszą ekscytującą przygodę, w drugiej – młodym małżeństwem bawiącym się w detektywów. W „N czy M?” są parą w średnim wieku, trwa druga wojna światowa, a oni czują się starzy i niepotrzebni. Kraj aktywizuje młodych i dziarskich, starym każąc siedzieć w domu i nie przeszkadzać. Do sfrustrowanego bezczynnością małżeństwa zwraca się jednak tajemniczy pan Grant i proponuje Tommy’emu pracę w wywiadzie. Ściśle tajne zadanie ma wykonać tylko Tommy, ale sprytna Tuppence nie daje się tak łatwo odsunąć od ciekawej przygody. Wkrótce lądują oni w nadmorskiej turystycznej mieścinie w pensjonacie Sans Souci. Według tajnych informacji ktoś w tym niepozornym miejscu pociąga za sznurki piątej kolumny. Ktoś szpieguje na zlecenie Niemiec...

Christie twierdziła, że takie powieści szpiegowskie i sensacyjne tworzy jej się o wiele łatwiej i przyjemniej niż tradycyjne fabuły detektywistyczne. Mimo to nie brak tu tych klasycznych elementów gatunku, z których słynęła angielska królowa kryminału, takich jak chociażby motyw locked room. Z pozoru osoby zamieszkujące pensjonat to zbieranina przypadkowych, zwykłych ludzi, jakich zawsze można znaleźć w takim miejscu. Musi więc być emerytowany wojskowy zanudzający innych gości wojennymi opowieściami, młoda, dosyć głupawa i ograniczona matka z dzieckiem, stara panna bezustannie robiąca na drutach, wielki, wąsaty babsztyl o rozkosznym uśmiechu, nudne małżeństwo – wiecznie marudzący mąż hipochondryk i zahukana, głupawa żona, uciekinier z Niemiec, szykanowany w swojej ojczyźnie, właścicielka pensjonatu i jej piękna córka. Niby przeciętna mieszanina ludzi, jednak po jakimś czasie dwójce bohaterów każdy wydaje się podejrzany, a Tuppence ma złe przeczucia. W pensjonacie czai się groza. Najgorsze, że nie wiadomo, gdzie jest jej źródło.

Jako powieść szpiegowska książka Agathy Christie jest pozycją zdecydowanie bardzo naiwną, grzęznącą w wyświechtanych gatunkowych zabiegach i banalnym politycznym zapleczu, jednak jako kryminał jest to rzecz jak zwykle u angielskiej autorki bardzo sprawna. Intryga jest dobrze poprowadzona, postaci interesujące, każdy jest podejrzany, chociaż równocześnie nikt nie wydaje się prawdopodobny. No i ogromną zaletą jest para detektywów, zabawnych, odważnych, inteligentnych i bardzo sobie oddanych.

Wielkość królowej kryminału ciężko kwestionować, nawet jeśli rzecz jest już mocno przestarzała, a spojrzenie na drugą wojnę światową zdecydowanie naiwne. Czytając jednak tę powieść z odpowiednim dystansem i założeniem, że mamy do czynienia jedynie z bezpretensjonalną rozrywką, możemy się doskonale bawić, śledząc losy bohaterów, którzy wchodzą w powierzone im role wczasowiczów, węszą, zakradają się do pokoi i tam myszkują w poszukiwaniu tajnych dokumentów, albo udają chorobę, by tkwić przy dziurce od klucza, i badają każdą rzęsę na wierzchu listów, by sprawdzić, czy ktoś w nich grzebał. To wszystko wygląda jak zabawa, ale jak zawsze autorce udaje się przy okazji przemycić parę słusznych spostrzeżeń na temat ludzkiego zachowania i motywacji.

Udostępnij