Lektura „Odłamka” była moim pierwszym zetknięciem się z twórczością Sebastiana Fitzka, pisarza okrzykniętego gwiazdą niemieckich thrillerów. Bardzo słusznie, bo ta książka wciąga od samego początku i nie pozwala się oderwać do ostatnich stron, które czytelnik pochłania łapczywie, wręcz niechlujnie, by w końcu dowiedzieć się, o co w tym wszystkim chodzi.

Marc Lucas, psychiatra pracujący jako streetworker i pomagający ludziom z marginesu, znajduje się w najtrudniejszym i najtragiczniejszym momencie swojego życia. Kilka tygodni wcześniej spowodował wypadek, w którym zginęła jego ukochana żona i nienarodzone dziecko. Sam nie doznał większych obrażeń poza tym, że w kark wbił mu się odłamek, który utknął zbyt blisko kręgosłupa, by można go było wyjąć, nie narażając mężczyzny na całkowity paraliż. Marc bardzo cierpi psychicznie i nie potrafi uporać się z traumą. Dlatego gdy w jego ręce wpada ogłoszenie reklamujące eksperymentalną terapię zapominania ciężkich przeżyć, zaczyna rozważać poddanie się jej. Idzie do kliniki jedynie na wstępne badania, jednak gdy z niej wychodzi, nic nie jest takie jak być powinno. Przy drzwiach do jego mieszkania widnieje inne nazwisko. Klucz nie pasuje do zamka. W końcu ktoś otwiera drzwi. Marc przeżywa szok, widząc swoją zmarłą żonę.

To dopiero początek dziwnego ciągu wydarzeń. Marc nie ma bliskich przyjaciół, policja mu nie wierzy, nie ma pojęcia, komu może ufać. Nie wie już nawet, czy może ufać sobie, własnym myślom i zmysłom. Powieść z początku przypomina opowiadanie „Drodzy przyjaciele” Rolanda Topora. Jednak u Fitzka próżno oczekiwać absurdalnego gagu na koniec. Atmosfera gęstnieje, robi się coraz bardziej dziwaczna, ponura i pełna grozy, której źródła nie wiadomo gdzie szukać. W pewnym momencie bohater, będący na skraju obłędu, zadaje sobie pytanie: A może to wcale nie jestem ja?

Na jego drodze pojawiają się różni ludzie, to go zwodząc, to naprowadzając na nowe tropy. Czy jednak właściwe, tego nie może być pewien. Czy to on zwariował, czy to może teść, będący do tej pory jego jedyną podporą, manipuluje nim cały czas? Czy może polegać na swoim bracie, który niedawno opuścił szpital psychiatryczny i na którego życie dybie psychopata? I czy Emma, jedyna osoba, która zdaje się rozumieć jego położenie, uważająca się również za ofiarę eksperymentu, jest rzeczywiście tym, za kogo się podaje? Czy może kolejnym ogniwem spisku? Bohater musi też poznać odpowiedź na najważniejsze pytanie: czy jest możliwe, że jego żona nadal żyje?

Wszyscy zdają się nim manipulować, wpływać na jego działania. Ale to przede wszystkim autor manipuluje nami, czytelnikami, co rusz prowadząc nas na mielizny. Nie sposób odgadnąć, o co tu chodzi. Nic nie jest oczywiste. Kim jest Emma, towarzysząca Marcowi w tej onirycznej wędrówce po Berlinie, mieście jak z sennych koszmarów? Powinna być piękną kobietą, femme fatale, a nie grubą, spuchniętą od leków pokraką. Teść powinien nienawidzić zięcia, który zabił jego jedyne dziecko, a nie pocieszać go i wspierać. Trudno powiedzieć, która postać jest prawdziwa, a która jest jedynie przewidzeniem bohatera. I czy to on zwariował, czy może cały świat oszalał? A może jest to jedynie maskarada i inscenizacja, która narodziła się w umyśle szaleńca? Twist następuje za twistem. Z jednego zakończenia wynurza się następne. Odwracając kolejną stronę, zastanawiamy się, czy to już ostateczny koniec. A do tego autor umiejętnie straszy, stosując momentami estetykę horroru i sugerując działania sił nadprzyrodzonych.

Nad całością zaś unosi się powracające jak bumerang pytanie, które niejeden człowiek sobie zadawał w ciężkich momentach życia: czy gdyby była możliwość zapomnienia na zawsze o smutku, nieszczęściu, traumie, skorzystalibyśmy z niej? Czy warto dać sobie wymazać całą pamięć niczym dane z twardego dysku komputera i zaprogramować ją na nowo, za cenę dożywotniego spokoju?

Łatwo dać się wciągnąć w schizofreniczną, chorą grę niemieckiego pisarza. Lubimy być manipulowani przez autorów kryminałów, a tym bardziej ich cenimy, im sprytniej udaje im się nas oszukać. Fitzek oszukuje nas do samego końca, który nawet jeśli jest odrobinę naciągany, to jednak, trzeba przyznać, zaskakujący.

Udostępnij