Urok staroświecczyzny

Pochodząca z Anglii, a obecnie mieszkająca w USA pisarka o pseudonimie Rhys Bowen jest autorką dwóch powieściowych cykli: o konstablu Evanie Evansie i o śledztwach Molly Murphy. „Prawo panny Murphy” to pierwsza część drugiej serii i książka, która przyniosła autorce nagrodę Agatha Award w 2001 roku. To także przykład literatury retro w doskonałym wydaniu. Ale o tym za chwilę.

Główną bohaterką powieści jest, jak nietrudno się domyślić, tytułowa panna Murphy, Irlandka niskiego pochodzenia. Pierwsze zdanie książki to skierowane do niej słowa jej matki: „Przyjdzie taki dzień, kiedy przez twoją niewyparzoną gębę znajdziesz się w tarapatach”. Jak się okazuje, prorocze. Molly zbyt gwałtownie reaguje na zaloty miejscowego panicza i musi ratować się ucieczką. W wyniku splotu okoliczności płynie pod zmienionym nazwiskiem do Stanów Zjednoczonych. Ma nadzieję, że w nowym świecie ułoży sobie życie. Niestety, na statku dochodzi do morderstwa, a ona jest jedną z podejrzanych. By oczyścić się z zarzutów, rozpoczyna prywatne śledztwo. Czyni to jednak nieco nieudolnie, narażając się miejscowemu kapitanowi policji. A równocześnie poszukuje pracy, co pozwala jej poznać Nowy Jork ze wszystkimi jego dobrymi  i złymi stronami.

Cały urok tej powieści tkwi właśnie w głównej bohaterce. Molly Murphy, uboga dziewczyna z irlandzkiej wsi, jest niczym nowe wcielenie Ani z Zielonego Wzgórza. Przypomina ją nie tylko marchewkowymi włosami, ale i niepokornością i dociekliwością, z jaką usiłuje wyjaśnić „kryminalną zagadkę”. Nie sposób nie dostrzec także jej radości życia, której nie jest w stanie zniweczyć żadna nieprzyjemna sytuacja (a tych niestety w życiu Molly jest całkiem sporo). Niemal równie istotny jest współbohater tej książki: Nowy Jork w 1901 roku. Miasto imigrantów, niekoniecznie przyjazne. Molly, próbując wyplątać się z kryminalnej intrygi i równocześnie szukając pracy, odwiedza dużo miejsc. Czytelnicy mogą razem z nią poznać nowojorskie parki, targ rybny, dzielnice, w które strach zapuszczać się nie tylko nocą, ale również w ciągu dnia, a także… dom publiczny. Ale oprócz tego możemy przekonać się, w jakich warunkach żyli na początku XX wieku ludzie w Nowym Jorku. Ci bogaci, z mnóstwem służby i tak wielkimi domami, że mogliby przenocować kilka rodzin i nawet by tego nie zauważyli, i ci biedni, którzy śpią po kilka osób w jednym pokoju. To miasto, o którym jeden z bohaterów mówi: „Tu się spełniają marzenia. […] Tylko trzeba się trochę nad tym napracować. […] Czasem całkiem długo”. To taka ziemia obiecana, tyle że nie dla wszystkich.

Różne są kryminały retro. Bywają takie, które – mimo zbrodni i całego zła świata przedstawionego – mają w sobie duży urok (tak odbieram powieści Borysa Akunina), a są i takie, gdzie rzeczywistość jest po prostu odstręczająca (tu jako przykład mogą posłużyć książki Marka Krajewskiego). „Prawo panny Murphy” zdecydowanie wpisuje się w tę pierwszą grupę, przede wszystkim, o czym już wspominałam, dzięki głównej bohaterce. Ale warto też dodać, że to powieść, którą trzeba czytać z przymrużeniem oka. Nietrudno bowiem zauważyć, że jest w niej trochę za dużo zbiegów okoliczności, a Molly, dziwnym trafem, zawsze wychodzi cało z tarapatów. Jednak w powieści Rhys Bowen nie chodzi o wiarygodność, a o pozytywną energię z niej płynącą: mimo tego, że jest tu zbrodnia, zdarzają się nieprzyjemne postaci i niemiłe miejsca, mamy pewność, że wszystko dobrze się skończy. Trochę jak u Agathy Christie. W dodatku z morałem: bądź zawsze sobą, a najlepiej na tym wyjdziesz.

Ewa Wrona

Prawo panny Murphy
Rhys Bowen
Przekład: Joanna Orłoś-Supeł
Oficyna Literacka NOIR sur Blanc
Warszawa 2013

Udostępnij