Spirala nienawiści

Leena Lehtolainen to jedna z najpopularniejszych fińskich autorek kryminałów. Krytyk literacki i badaczka literatury, jako pisarka debiutowała w wielu zaledwie dwunastu lat. Sławę przyniósł jej cykl powieści kryminalno-obyczajowych, których główną bohaterką jest prawniczka i policjantka Maria Kallio. „Gdzie się podziały dziewczęta?” to jedenasta część tej serii i piąta przetłumaczona na język polski powieść autorki.

Tym razem spotykamy Marię Kallio tuż po jej powrocie z  Afganistanu. Pojechała tam na otwarcie szkoły policyjnej – i stała się świadkiem śmierci przyjaciółki, Niemki Ulrike, która zginęła w zamachu terrorystycznym. Po powrocie do Finlandii Kallio nie ma jednak czasu na odnalezienie równowagi; zostaje mianowana szefem policyjnej komórki do spraw nietypowych. Jako pierwszą musi wyjaśnić sprawę tajemniczego zniknięcia trzech młodych muzułmanek w Espoo. Ich rodzice nie zgłaszali zaginięcia policji; jedni twierdzą, że wysłali córkę do rodzinnego kraju, inni – że wyjechała do rodziny. A gdzie tak naprawdę podziały się dziewczęta?

Niemal do połowy książki nie mamy – tak samo jak główna bohaterka – pewności, że za zniknięciami w Espoo kryje się jakaś tajemnica. Może rodzice mówią prawdę i dziewczęta faktycznie po prostu wyjechały? A może Finlandia nie jest krajem tak tolerancyjnym, jak się z pozoru wydaje?

Książka Leeny Lehtolainen (podobnie jak pozostałe części serii o Marii Kallio) reprezentuje specyficzny gatunek, jakim jest kryminał obyczajowy. To taki typ powieści, w której wątek kryminalny jest równorzędny wobec opowieści o życiu głównego bohatera. Często zdarza się, że kryminały obyczajowe są po prostu nudne. Dzieje się tak w dwóch przypadkach: albo kiedy sam główny bohater jest nudny, albo kiedy autor nie potrafi odpowiednio wyważyć proporcji między kryminałem a powieścią obyczajową i wątek kryminalny schodzi do roli uzupełniacza. Na szczęście Lehtolainen nie jest debiutantką i doskonale wie, jak nie rozczarować miłośników kryminałów. A więc, po pierwsze, jej główna bohaterka to bardzo interesująca postać. Maria Kallio jest wielowymiarowa: inteligentna i błyskotliwa, ale jak każdy z nas bywa zmęczona, miewa wątpliwości, potrafi też być wredna. I choć początkowo podchodziłam do niej sceptycznie – miałam bowiem wrażenie, że Lehtolainen obdarzyła ją zbyt wieloma przeżyciami jak na jedną bohaterkę – z rozwojem lektury uwierzyłam w tę postać. Pomogła mi w tym pierwszoosobowa narracja (dość rzadko spotykana w kryminałach): ułatwiła polubienie głównej bohaterki i zrozumienie podejmowanych przez nią decyzji.

Po drugie, wątki obyczajowe dotyczą tu nie tylko życia Marii Kallio, ale wszystkich Finów. Lehtolainen na kartach powieści porusza problem obecny współcześnie w wielu krajach Europy: zderzenia odmiennych kultur, nie zawsze kończącego się bezboleśnie. Miejscowi nie lubią imigrantów, bo zabierają im pracę, imigranci z kolei nie lubią miejscowych, bo nie szanują zasad ich wiary. To oczywiście uogólnienie, ale ten sposób myślenia, obecny nawet w kraju tak liberalnym jak Finlandia, może przynosić tragiczne skutki.

Po trzecie wreszcie: sposób prowadzenia wątku kryminalnego. Fińska pisarka ma bardzo specyficzny styl, w którym nie ma miejsca na pośpiech. Niespieszna narracja nie oznacza jednak, że powieść jest nudna. Po prostu każde wydarzenie ma swój czas, odkrycia nie następują błyskawicznie, a kolejne tropy nie pojawiają się znikąd. A tak przecież w rzeczywistości wygląda praca policji – to nie szalony pościg za mordercą, a przede wszystkim mozolna, nużąca praca, przypominająca nieco układanie puzzli. Ale jaka satysfakcja, kiedy każdy element trafi we właściwe miejsce!

Podsumowanie będzie krótkie: nie sięgajcie po książkę Leeny Lehtolainen, jeśli lubicie powieści z szaleńczym tempem, w których autor wciąż podsuwa czytelnikowi tropy i zaskakujące odkrycia. W przeciwnym wypadku – polecam.

Ewa Wrona

Gdzie się podziały dziewczęta?
Leena Lehtolainen
Przekład: Sebastian Musielak
Dom Wydawniczy Rebis
Poznań 2013

Udostępnij