It’s all dark

W 2010 roku podczas Międzynarodowego Festiwalu Kryminału we Wrocławiu Jo Nesbø został nagrodzony Honorową Nagrodą Wielkiego Kalibru, przyznawaną wybitnym twórcom gatunku. Od tamtego czasu na kolejne książki o Harrym Hole z niecierpliwością czekają coraz to nowi fani. Wśród nich ja. Choć do pierwszych części tego cyklu podchodziłam nieco sceptycznie, z powieści na powieść Nesbø coraz bardziej mnie przekonywał, by w końcu kupić całkowicie „Pierwszym śniegiem”. A później było już tylko lepiej. Najnowsza, dziesiąta już powieść o norweskim komisarzu, zatytułowana „Policja”, nie wyłamała się z tego schematu. Z góry uprzedzam: nie radzę jej czytać bez znajomości poprzednich części cyklu. Oczywiście da się, ale można w ten sposób sporo stracić. I ostatnia uwaga: wydawać by się mogło, że nowa książka wyjaśni cliffhanger z zakończenia „Upiorów”. I tym jednak razem Nesbø bawi się z czytelnikiem, stopniując napięcie i niemal do połowy książki nie ujawniając, co tak naprawdę stało się w poprzedniej powieści.

Ale po kolei. Ekipa z komisariatu Harry’ego Hole – bez niego – prowadzi śledztwo w sprawie mordercy policjantów. Ktoś zabija ich w miejscach dawnych, do tej pory niewyjaśnionych zbrodni. Giną ci, którzy za ów brak rozwiązania odpowiadają, bo brali udział w zakończonych fiaskiem śledztwach. Czyżby więc ktoś mścił się na policjantach za ich nieudolność? A może sprawa ma inne wytłumaczenie? Wśród ludzi rozwiązujących tę sprawę są ci, których zdążyliśmy już poznać: Katrine Bratt, Stale Aune czy Beate Lønn. Nie brak znajomych twarzy również wśród „tych złych”: wrogi Holemu duet Michael Bellman i Truls Berentsen nadal balansuje na granicy prawa. I choć akcja skupia się na bieżących sprawach, do bohaterów wciąż powracają echa ich dawnych przeżyć.

Ale to nie wszystko: w jednym ze szpitali w stolicy przebywa w śpiączce mężczyzna. Kim jest – nie wiemy, wiemy natomiast, że lekarze nie dają mu większych szans na wybudzenie, a mimo to przy jego pokoju bezustannie czuwają policjanci. Nietrudno więc domyślić się, że mężczyzna komuś zagraża i ten ktoś będzie próbował się go pozbyć. Czy mu się uda – nie zdradzę.

W recenzji poprzedniej powieści o Harrym Hole pisałam, że Nesbø robi to, w czym, jest najlepszy: nieustannie myli tropy. Tym razem napiszę więcej: Nesbø jest mistrzem robienia czytelnika w balona. I nie jest to wcale coś, za co się na niego obrażamy, wprost przeciwnie: my go za to kochamy. Mało tego: wybaczamy mu nawet złamanie tej prostej zasady, jaką jest nieuśmiercanie bohaterów, do których czytelnik zdążył się przywiązać. A przynajmniej ja wybaczam. Może dlatego, że książki norweskiego pisarza są nielicznymi, przy których zdarza mi się naprawdę współodczuwać z bohaterami. Podczas lektury „Policji” bywało mi i źle, i smutno, i bardzo radośnie, raz nawet niemal popłakałam się z jedną z postaci. Wszystko dlatego, że Nesbø wspiął się na wyżyny w przedstawianiu emocji bardzo prostymi słowami (nad świetnym językiem powieści nie będę się tu jednak rozwodzić; wydaje mi się, że to wspólna zasługa pisarza i tłumaczki, Iwony Zimnickiej).

Wydawca pisze, że „Policja” to historia o bezmiarze ludzkiego zła. Choć to nieco patetyczne stwierdzenie, trudno się z nim nie zgodzić. Nie bez powodu przez tekst kilkakrotnie przewijają się słowa z piosenki Pink Floydów: There is no dark side in the moon, really. Matter of fact, it’s all dark. Nie perwszy raz Nesbø porusza ten temat; pytanie o granicę dobra i zła pojawia się niemal w każdej powieści o Harrym. Nigdy jednak jeszcze autor tak wyraźnie nie napisał, że zło czai się w każdym człowieku. Źli są ci, po których się tego spodziewamy: gwałciciele, mordercy, oszuści. Ale też ci, którzy powinni być dobrzy: policjanci. Zło i dobro nieustannie się ze sobą zderzają, podobnie jak skrajne emocje: miłość, nienawiść, zazdrość, czułość, chciwość, namiętność… Nesbø świetnie przedstawia wszystkie barwy życia. I choć zakończenie pozornie temu przeczy, nie dajmy się zwieść: it’s all dark.

Udostępnij