Zaskoczenie wybornym poziomem Spiral strachu sięgnęło u mnie niemal idolatrii dla warsztatu Deavera. Szesnaście wybornych obrazków, szesnaście wybornych dreszczy, szesnaście świetnie poprowadzonych, choć opartych właściwie na dość prostych motywach, konceptów. Gratka nie tylko dla deaveromanów.

Antologia opowiadań Jeffery Deavera powinna być obowiązkowym podręcznikiem dramaturgii. Szkoda, że nie wybrano lepszego tłumaczenia zbioru: oryginalny Twisted jest bowiem nie tylko zapowiedzią zwichrowanych psychologicznie przestrzeni, w czym Deaver stale się lubuje, a autokomentarzem: bodaj wszystkie opowiadania, poza jednym, oparł na mistrzowsko wprowadzanym fabularnym twiście, wyraźnie bawiąc się tym, co stosował zawsze w finale swych pełnych metraży.

Owszem, można by wysnuć zarzut wtórności czy formalizmu, gdyby nie fakt, że nawet oczekując po każdym nowym tytule nieuniknionej wolty, Deaver nie nuży i zaskakuje konsekwentnie od nowa, a to za sprawą gęstych przestrzeni, gdzie thriller zakrada się już nieraz w  rejony horroru (!), oraz wyrazistej psychologii postaci. Tym bardziej trzeba dać autorowi dank, gdyż to, czym raczy nas w powieściach musiał, i umiał, skondensować na kilku stronniczkach: dialogiem, gestem, niepozornym detalem… I jest drugie „owszem” – rzeczywiście większość nowel operuje konwersją postaci (z protagonisty w antagonistę i na wspak…), lecz i tę przewidywalność zbiję odnosząc się do zdania kilka linijek wyżej.

Warto od razu odhaczyć mały apokryf z osławionym duetem śledczym Rhyme-Sachs: Prezent na Boże Narodzenie to świąteczna miniaturka operująca znanymi już motywami: wiecznie marudny Lincoln, w prezencie pod choinkę, spróbuje rozwikłać zagadkę młodej znajomej – jak zwykle wymiętego – Lona Sellito. Bez Jonathana to melancholijne epicedium osamotnionej (sic!) dziewczyny, gdzie comploratio szczerze wzruszy, ale już consolatio okaże się wybitnie przewrotne. Piękność komentuje ambiwalencję – piękna właśnie. Należność za usługi to historia przypadku pewnej nawiedzanej przez duchy klientki i jej psychiatry. Należność, jaką wypłacił bohater Klęczącego żołnierza pewnemu chłopcu napastującemu jego córkę, skończy się tragedią do kwadratu. Na ryby, operuje momentami napięciem wprost z pola grozy (opuszczone szuwary, nadrzeczna cisza, dwaj nieufni wędkarze…). Weekendowicz to mroczna psychodrama między porywaczem a zakładnikiem, doprowadzająca psychologiczny thriller do mistrzostwa. To taka Misery Kinga w pigułce! Ciekawy odprysk retro – Świat cały jest sceną – ukaże twórczość Szekspira (zresztą jednego z bohaterów), jako kryminalnie potencjalną (słusznie!) – a i sam Deaver ukaże się nam jako… poeta! (Deaver miał i romans na tym polu - patrz Sylwetka i Wywiad ).

Wymieniam z pamięci, choć warto wchłonąć wszystkie nowelki – na tle samego zbioru być może miejscami nierówne, jednak na tle gry suspensem w literaturze gatunkowej – bez wyjątku pierwszorzędne. Deaver bezlitośnie kreśli swe postaci nieraz na granicy czytelniczej irytacji; mało tu współczucia, więcej cynizmu, wyrachowania, wilczego prawa. Deaver – a wynika to przecież z wymogów krótkiej formy, gdzie operuje się skrótem najistotniejszym – nie daje szansy na sielankę, a wyciskając do cna mroczne, kryminalne schematy, piętnuje i wywleka na wierzch najgłębiej skryte w nas zmory, obsesje, pragnienia… Które, ot, nagłym twistem, mogą w sekundzie obudzić w nas pada Hyde’a…

Brawurowa lektura.