W pogoni za sprawiedliwością

Większości wielbicieli kryminałów nazwisko Jo Nesbø jest znane. Norweskiemu autorowi popularność przyniósł dziesięciotomowy cykl powieści z detektywem Harrym Hole. „Syn” to druga (nie licząc utworów dla dzieci) wydana po polsku książka Nesbø napisana poza tym cyklem. Po „Łowcach głów”, co do których mam mieszane uczucia, nieco się bałam tej lektury – tego, że nie wciągnie mnie tak jak przygody Harry’ego, że bohater nie będzie tak interesujący, że fabuła będzie zbyt nudna albo przeciwnie – zbyt przesadzona… Moje obawy się, na szczęście, nie sprawdziły.

Głównym bohaterem powieści jest Sonny Lofthus, trzydziestolatek, który przesiedział ostatnie dwanaście lat w Państwie, najlepiej strzeżonym więzieniu w Oslo. Trafił tu po samobójczej śmierci ojca, skorumpowanego policjanta, skazany za zabójstwo, do popełnienia którego się przyznał (co jednak wcale nie oznacza, że rzeczywiście je popełnił). Sonny w więzieniu ma się całkiem nieźle: jest cierpliwym słuchaczem i niemal bezustannie odurzonym narkomanem, więc współwięźniowie wybrali go na swojego „spowiednika”. Ktoś też dba, by Lofthusowi nie brakowało narkotyków. Tę stabilną sytuację zmienia „spowiedź” jednego z więźniów – okazuje się, że prawda o śmierci ojca Sonny’ego może być nieco inna, niż się wszystkim wydaje. Syn postanawia więc dotrzeć do prawdy. A niemal krok w krok za nim idzie policjant Simon Kefas. Nie tylko dlatego, że jego zadaniem jest ściganie przestępców – on i Lofthus senior byli niegdyś przyjaciółmi.

„Syn” jest powieścią sensacyjną o pościgu za prawdą, ale też o ponadczasowych wartościach: zemście i wybaczeniu. Powieścią pod pewnymi względami bardzo amerykańską, kojarzącą się z kinem ostatniej ćwierci dwudziestego wieku, w którym to samotny mściciel był jednym z popularniejszych bohaterów. Znajdziemy więc w „Synu” widowiskowe sceny akcji, pościgów, i strzelanin, a także brutalne opisy zbrodni. Ale jest też druga strona tej książki: rozbudowana, wielowątkowa intryga, częste zmiany narracji i zaskakujące zwroty akcji. Czyli wszystko to, za co czytelnicy pokochali powieści Nesbø. Ponadto jedna rzecz diametralnie różni „Syna” od klasycznego kina akcji: świat nie jest tu czarno-biały, a bohaterowie nie są jednoznacznie źli czy jednoznacznie dobrzy. Mylący jest napis na okładce: „Winni będą sądzić niewinnych” – nikt w tej książce nie jest niewinny, każdy ma na sumieniu mniejsze lub większe grzechy. A warto podkreślić, że galeria postaci pojawiających się w książce, stworzonych z dużą dbałością o szczegóły i prawdopodobieństwo, jest imponująca.

Jedynie główny bohater, Sonny, jest nieco nierzeczywisty i, nie ma co kryć, mało prawdziwy. Z jednej strony dziecięco ufny, zwyczajnie dobry, z drugiej – z zimną krwią planuje morderstwa. Najwyższą wartością dla Sonny’ego jest bowiem swoiście pojmowana sprawiedliwość. Ma więc w sobie coś z Harry’ego Hole, brakuje mu jednak mrocznej głębi, którą detektyw został obarczony wręcz w nadmiarze. Trudno też uwierzyć w tę samotną walkę ze złem w wykonaniu narkomana, który przez długie lata żył w więzieniu i któremu współczesny świat jest obcy. Nieszczególnie przekonał mnie również wątek miłosny, w którym odbijają się dalekie echa historii Bonnie i Clyde’a. Myślę jednak, że Nesbø nie chciał stworzyć wyłącznie powieści akcji – choć „Syn” jako taka, mimo dużej dozy nieprawdopodobieństwa, nie pozwala się oderwać niemal od pierwszych stron aż do zakończenia (niestety, zaskakującego trochę mniej, niż można by się tego spodziewać po lekturze poprzednich powieści Norwega). To też swego rodzaju moralitet, prowokujący do przemyśleń o miejscu dobra i zła, winy i kary, zemsty i wybaczenia we współczesnym świecie. Warto to docenić.

Udostępnij