Powieść o samotności

Norweg Jørn Lier Horst ma całkiem bogatą biografię: studiował kryminologię, filozofię i psychologię, do września 2013 roku pracował jako szef wydziału śledczego Okręgu Policji Vestfold, jest dramaturgiem i autorem książek kryminalnych dla dzieci i młodzieży. Zadebiutował w 2004 roku pierwszą częścią cyklu o pracującym w Larvik policjancie Williamie Wistingu, zatytułowaną „Świadek koronny”. „Jaskiniowiec” to dziewiąta, dotychczas ostatnia część tego cyklu – i pierwsza powieść Horsta, jaką poznamy w Polsce. Warto też dodać, że pisarz zdobył za swoje książki kilka nagród, w tym Nagrodę Rivertona, i jest jednym z najpopularniejszych w Norwegii twórców kryminałów. Spodziewałam się więc po „Jaskiniowcu” wiele dobrego. I nie rozczarowałam się.

Głównym tematem tej powieści jest samotność. Uczucie, które „nie polega na tym, że człowiek jest sam, tylko na tym, że nie ma za kim tęsknić”. Samotni są jednak nie główni bohaterowie książki, a ktoś, kto od pierwszych jej stron nie żyje. Viggo Hansen. Człowiek, który przesiedział cztery miesiące martwy przed telewizorem. Nikt za nim nie tęsknił, nikt go nie szukał, jego śmierć też nie wzbudziła zbyt wielkiego zainteresowania, bo nic nie wskazuje na to, by była wynikiem przestępstwa. Dziennikarka Line Wisting, która pamięta Hansena z dzieciństwa, bo mieszkała kilka domów dalej, postanawia napisać artykuł o tym samotniku, rozpoczyna więc dziennikarskie śledztwo. W tym samym czasie jej ojciec, William Wisting, prowadzi sprawę tajemniczych zwłok, znalezionych w miejscu wycinki lasu. Nikt nawet nie przypuszcza, jakie rozmiary osiągnie policyjne dochodzenie.

Treścią „Jaskiniowca” są więc dwa całkowicie odmienne śledztwa: policyjne i dziennikarskie. Śledztwo policyjne, opisane drobiazgowo, wręcz z uwielbieniem dla detali (również tych mało przyjemnych, takich jak wygląd zwłok po czterech miesiącach od śmierci), coraz bardziej się rozrasta i angażuje coraz więcej ludzi i sił. Śledztwo dziennikarskie jest natomiast prowadzone samotnie, a do tego nieco po omacku – Line szuka informacji o zmarłym, przede wszystkim rozmawiając z ludźmi, którzy przed laty go znali, i właściwie przypadkiem dochodzi do prawdy. I choć każdy obyty z kryminałem czytelnik szybko domyśli się, że w pewnym momencie obie sprawy jakoś się połączą, wprowadzenie dwóch detektywów w miejsce jednego to bardzo dobry pomysł. Pozwala bowiem nie tylko urozmaicić fabułę, ale też budować nastrój zagrożenia przez zawieszanie akcji w chwilach największego napięcia.

Warto dodać również kilka słów o dwójce głównych bohaterów. Nie znajdziemy w „Jaskiniowcu” zbyt wiele informacji na temat Williama i Line – zapewne dlatego, że norwescy czytelnicy zdążyli ich poznać w ośmiu poprzednich częściach cyklu. Ale lektura jednej powieści wystarczy, by dojść do wniosku, że Wistingowie to sympatyczna rodzinka. Ojciec policjant i córka dziennikarka żyją nieco obok siebie, ale nie mają problemów z wzajemnymi relacjami. Żadne z nich nie ma też problemów ze sobą – nikt tu nie pije, nikt też nie ma depresji, co stanowi miłą odmianę po większości skandynawskich detektywów. Wistingowie prowadzą zwyczajne życie przeciętnego policjanta i przeciętnej dziennikarki i dzięki temu łatwo ich polubić.

Ponoć norweskie media chętnie porównują Horsta do Nesbø, czemu ten pierwszy mocno się sprzeciwia. Twórczość obu pisarzy ma jednak kilka wspólnych mianowników. Najważniejsze z nich to nastrój czającego się gdzieś w pobliżu niebezpieczeństwa i umiejętność wprowadzania czytelnika w błąd – kiedy już wydaje się, że wszystko jest jasne, autor daje nam pstryczka w nos. Nesbø i Horst mają jednak zupełnie różny styl, dlatego końcowy efekt ich pracy jest całkiem inny. Autor „Jaskiniowca” prowadzi narrację spokojnie, nie narzucając szalonego tempa, a rezultatem jest przyjemna, wciągająca, choć niekoniecznie powodująca szybsze bicie serca lektura. Dlatego mimo kilku wad (z których największą jest oczywistość niektórych rozwiązań fabularnych) ta powieść na pewno zasługuje na uwagę.

Udostępnij