Popołudnie z Marcinem Hłaską

^{Pokażcie mi kogoś (bez względu na płeć), kto nie znosi kryminałów, a powiem wam, że to dureń, może nawet nie pozbawiony inteligencji, ale dureń ponad wszelką wątpliwość. Ale od czasu do czasu wszyscy – albo prawie wszyscy – czytają kryminały, a zdumiewająco dużo ludzi nie czyta nic poza tym.}

^{Raymond Chandler}

Ta światła maksyma nasunęła mi się podczas czytania najnowszej powieści Mariusza Czubaja „Martwe popołudnie”. Po pierwsze dlatego, że autor (jak zresztą sam nadmienia) raczy nas mieszanką czarnego kryminału i thrillera politycznego, po drugie – czarnego kryminału jest w powieści jakby więcej, a stąd prosty wniosek: jeśli potencjalny czytelnik lubi powieści Raymonda Chandlera, Dashiella Hammetta czy Rossa McDonalda, musi polubić prozę Mariusza Czubaja. I tu znów odwołam się do Chandlera: „Powieść kryminalna musi być realistyczna, gdy chodzi o miejsce akcji, postacie, nastrój (…) musi być żywa, barwna, błyskotliwa (…). Znane i czytane od wielu lat, zawsze mają zalety dobrej beletrystyki”. To właściwie wystarcza za całą rekomendację. „Martwe popołudnie” posiada wszystkie wyżej wymienione cechy, a co ważne – ma głównego bohatera, którego można polubić. Oraz interesującą treść.

Najpierw w gdańskim hotelu zostaje zamordowany znany poseł, jakiś czas później znika Daniel Okoński, spec od marketingu politycznego – z biegiem czasu okaże się, że z nieco zawikłaną przeszłością. Do akcji rusza Marcin Hłasko, uznawany za eksperta w dziedzinie poszukiwań osób zaginionych. Smaczku całej historii dodaje fakt, że Okoński pracował nad biografią wpływowego biznesmena. I dalej – jak to w życiu – biznes i polityka idą w parze z przestępstwem. Nic odkrywczego, prawda? A jednak książka jest interesująca. Wędrówki Marcina Hłaski w poszukiwaniu śladów zaginionego mężczyzny stanowią dla czytelnika dodatkowy smaczek: zaglądamy do warszawskich hipsterskich klubów, a także w rozmaite podejrzane okolice, gdzie zapewne nie zapuszczają się panowie w garniturach.

Immunitet to, jak wiadomo, pyszna rzecz. Jasne, że nie zawsze, czasem szydło wyjdzie z worka, media mają używanie, a przeciętny Kowalski po raz kolejny utwierdza się w przekonaniu, że na tym świecie najlepiej mają „k… i złodzieje”, jak śpiewał kiedyś zespół Lady Pank. Gorzej, jeśli zagłębimy się w temat jeszcze bardziej – Marcin Hłasko podczas poszukiwań zaginionego mężczyzny podróżuje w rozmaite miejsca i powoli poznaje tajemnice z przeszłości pewnych wpływowych osób, które oni sami chcieliby ukryć. I to głęboko, a najlepiej na zawsze. I w tym ukrywaniu faktów – jeśli sytuacja do tego dojrzeje – posuną się do rozwiązań ostatecznych. Nasza wiedza o latach tużpowojennych w Polsce wciąż jest uzupełniana o rozmaite świadectwa, których ujawnienie nie zawsze jest akceptowane przez przeciętnego obywatela. Za bardzo chcemy wierzyć w polskie bohaterstwo i martyrologię, za trudno nam pogodzić się z faktem, że ludzie są różni, niektórzy za każdą cenę pragną się wzbogacić, a do celu idą (lub niegdyś szli) po trupach.

„Martwe popołudnie” ma wiele cech cenionych przez czytelników, o czym pisałam już wyżej, więc nie będę się powtarzać. Dodam tylko, że Marcina Hłaskę polubimy również za niekonwencjonalne wypowiedzi okraszone specyficznym, czarnym (a jakże!) humorem. Muszę też podkreślić jeszcze jedno: odkryłam dla siebie piękną prozę nieco już zapomnianego, tragicznie zmarłego Bogdana Wojdowskiego, o którym Mariusz Czubaj wspomina w posłowiu do swojej powieści. I za to też mu dziękuję. Pamiętam ze spotkań wrocławskich, z naszych bibliotekarskich konferencji, jak wiele Mariusz Czubaj mówił o dbałości o szczegóły w powieści kryminalnej. Ten dokładny research daje się zauważyć i w „Martwym popołudniu”. To się czyta. A jeśli ktoś zechce się przyczepić – wszak krytyków nie brak na tym świecie – to proponuję w odpowiedzi cytat. Z Chandlera oczywiście: „Napisanie idealnej powieści kryminalnej jest niepodobieństwem”.

Udostępnij