Thriller medyczny to rodzaj dreszczowca, którego akcja rozgrywa się w środowisku lekarzy. Skupia się on na zagadnieniach etycznych związanych z rozwojem nauki oraz powiązaniach świata lekarskiego ze światem przestępczym. Akcji, budowanej tak, aby czytelnikowi udzielało się poczucie permanentnego zagrożenia, towarzyszy gra psychologiczna, jaką często prowadzą między sobą bohaterowie. Pisarzami tworzącymi ten podgatunek thrillera są: Robin Cook, Tess Gerritsen, Michael Palmer czy Peter Clement. Można do nich zaliczyć także Christera Mjåseta. Książka „Białe kruki” zdecydowanie spełnia założenia thrillera medycznego: akcja rozgrywa się w środowisku lekarzy, a wiele scen powieści zostało zbudowanych tak, aby wywołać w czytelniku napięcie. I chociaż świat medyczny nie ma tu bezpośrednich powiązań ze światem przestępczym, niemal każdy lekarz ma na swoim sumieniu jakieś nieczyste zagranie.

Czytając „Białe kruki”, czytelnik z pewnością zauważy, że książkę cechuje dbałość o każdy medyczny szczegół i autentyczność narracji. Trudno się dziwić, skoro autor, Christer Mjåset, jest nie tylko pisarzem, ale także lekarzem. Zadebiutował w 2003 roku zbiorem opowiadań, a „Białe kruki” to jedna z czterech powieści w jego dorobku, w których znakomicie łączy wiedzę medyczną z warsztatem literackim.  

Konstrukcja opiera się na następującym schemacie: poznajemy kilku głównych bohaterów, którym poświęcono odrębne rozdziały. Każdy kolejny rozdział to jakby przesuwanie lunety z jednego obiektu na drugi. Raz więc towarzyszymy lekarce Thei, raz lekarzowi Mathiasowi, a innym razem ich koledze Wernerowi. Zabieg ten pozwala dogłębnie poznać życiorysy bohaterów oraz ich wzajemne relacje. Każdy z nich jest neurochirurgiem w szpitalu. Są jednak zatrudnieni na umowach tymczasowych. Stałe stanowisko jest tylko jedno, więc trójka młodych ludzi zrobi wszystko, aby dostać wymarzoną posadę. Ambicja i chęć pozostania na oddziale będą ich popychać do różnych niestandardowych działań, które zamiast im pomóc, zaczną całą sytuację jeszcze bardziej komplikować. Jak to się skończy? Przyznam szczerze, że finał historii nieco mnie rozczarował, ale o tym w podsumowaniu.

Walorem książki Christera Mjåseta jest to, że pozwala zajrzeć za kulisy pracy i codziennego życia lekarzy. Czytając fragmenty opisujące przebieg operacji oraz bieg myśli operującego lekarza, doszłam do wniosku, że już sam fakt umieszczenia akcji w środowisku lekarskim wystarczy, aby wywołać w czytelniku napięcie. Bo czyż można spokojnie czytać o tym, jak nieprzytomny pacjent leży na stole operacyjnym i jego jedyną nadzieją jest lekarz, a ten nie tylko czuje wewnętrzny niepokój przed operacją, ale również z niepewności trzęsą mu ręce? Jeden zły ruch, a życie pacjenta zawiśnie na włosku. Nie to jest jednak głównym tematem „Białych kruków”. Autor przede wszystkim pokazuje, jak wyczerpujący i odpowiedzialny jest zawód lekarza. Wieczna odpowiedzialność za życie i zdrowie pacjenta, nienormowane godziny pracy, nocne dyżury, a niekiedy jeszcze praca badawcza sprawiają, że jest to zawód narażający na stres i zmęczenie. W książce dochodzi jeszcze walka o utrzymanie się na oddziale.  Wprowadzając ten wątek, autor pokazał, do czego zdolny jest człowiek, aby osiągnąć zamierzony cel. Pojawiają się tu więc takie tematy, jak mobbing w pracy, przekłamywanie wyników badań, korupcja. Ambicja i ślepe dążenie do spełnienia zawodowego celu odbijają się również negatywnie na życiu prywatnym lekarzy. Jak widać, książka Mjaseta jest wielowątkowa. I to także jest jej plusem.

Do minusów zaliczyłabym natomiast zakończenie. Przez większą część książki zastanawiałam się, który z kandydatów otrzyma wymarzone stanowisko. Oczekiwałam jakiegoś zaskakującego zwrotu akcji i zaskoczenia. Niestety, autor mnie zawiódł. Ale to tylko moje subiektywne odczucie i być może Wam zakończenie przypadnie do gustu. Przekonajcie się sami.

Ewelina Dyda

Białe kruki
Christer Mjåset
Przekład: Dorota Polska
Wydawnictwo Smak Słowa
Sopot 2014