Ostatnia posługa, Christiane Fux

Autor: Ewa Dąbrowska
Data publikacji: 05 marca 2015

Ostatnia posługa

Autor: Christiane Fux

Sekret profesora

W historii każdego narodu, oprócz chwalebnych zdarzeń i czynów, istnieją ciemniejsze karty, które ten często stara się ukryć bądź zupełnie usunąć ze świadomości zbiorowej. Duma narodowa niejednokrotnie nie pozwala zrozumieć, że przeszłość bywa tak samo niejednoznaczna, jak teraźniejszość. Nie można wymazać z niej zdarzeń przykrych, bo byłoby to zakłamywanie. Właściwie można powiedzieć, że istnieją dwa sposoby patrzenia na przeszłość: jedna gloryfikuje sukcesy, a marginalizuje porażki, druga natomiast stara się przedstawiać ją obiektywnie, pamiętając o sukcesach, ale również o porażkach czy niechlubnych kartach w historii własnego narodu. Przykładem tego drugiego spojrzenia jest z pewnością książka Christiane Fux „Ostatnia posługa”. Trzeba przyznać, że w historii Niemiec jest wiele niechlubnych kart, związanych zwłaszcza z drugą wojną światową. Autorka nawiązuje do jednej z nich – porusza problem doświadczeń na ludziach przeprowadzanych przez nazistów. Jednocześnie jej książka jest swego rodzaju hołdem dla ofiar tych doświadczeń; pokazuje także mechanizm unikania osądzenia i kary stosowany przez wielu ówczesnych zbrodniarzy.

Theo jest właścicielem zakładu pogrzebowego, odziedziczonego po ojcu. Przed przejęciem rodzinnego interesu pracował jako chirurg w miejscowym szpitalu. Pewnego dnia do jego firmy trafia kobieta, którą uznano za zmarłą w wyniku wychłodzenia organizmu. Theo jak zwykle przygotowuje ciało do wystawienia w trumnie, a potem kremacji. Przyglądając się zwłokom kobiety, zauważa dziwne nakłucie za uchem. Wygląda to tak, jakby coś jej przed śmiercią wstrzyknięto. Theo zgłasza swoje odkrycie na policję, ta jednak nie znajduje niczego niepokojącego, a dodatkowa sekcja potwierdza śmierć z wychłodzenia. Odbywa się więc pogrzeb, ale Theo wciąż nie wierzy w naturalną śmierć kobiety. Wraz z przyjaciółmi postanawia przeprowadzić samodzielne śledztwo. Trop wiedzie do pewnego leciwego już profesora, uchodzącego za autorytet w dziedzinie badań nad ludzkim mózgiem. Natomiast powody zamordowania staruszki sięgają kilkudziesięciu lat wstecz i dotyczą pewnej makabrycznej tajemnicy skrywanej przez lata.  

Akcja powieści rozgrywa się w dwóch przestrzeniach czasowych: w teraźniejszości, kiedy dochodzi do śmierci staruszki oraz do śledztwa prowadzonego w tej sprawie, i w czasach wojny. Wątek rozgrywający się w przeszłości pozwala nam poznać zamordowaną kobietę oraz dowiedzieć się, co działo się za zamkniętymi drzwiami pewnego zakładu dla niepełnosprawnych dzieci. Obie przestrzenie czasowe współgrają ze sobą, co sprawia, że czytanie „Ostatniej posługi” nie nuży, mimo że nie uświadczymy tutaj trzymającej w napięciu intrygi – od początku wiadomo, kto zabił, zadajemy sobie tylko pytanie: dlaczego? – i nie ma spektakularnych zwrotów akcji.

Atutem tej książki jest coś innego: bohaterowie. Już postać detektywa jest niesztampowa i nigdzie indziej niespotykana, w jego rolę wciela się bowiem przedsiębiorca pogrzebowy. Przy okazji zaglądamy za kulisy jego codziennej pracy, gdzie śmierć, żałoba i smutek są na porządku dziennym. „Ostatnia posługa” oswaja więc z tematem śmierci. Drugą szczególną postacią jest morderca. Niejednoznaczny, chociaż dopuszczający się perfidnych zbrodni. To człowiek inteligentny, pełen uroku oraz daru przekonywania. Do tego do końca wierzy w słuszność swojego postępowania, uważając, że empatia i emocje to zbędny balast w naturze człowieka, wstrzymujący go od dokonywania rzeczy naprawdę wielkich i wartościowych. To podręcznikowy przykład psychopaty, ale słuchając go, naprawdę można się zwieść i momentami jego irracjonalne argumenty zdają się być prawdziwe.

Jest wiele kryminałów lepszych od „Ostatniej posługi”. Gdyby za kryterium oceny wybrać jedynie kunszt intrygi kryminalnej, ta książka wypada dość nieciekawie. Nie trzyma w napięciu, nie zaskakuje zwrotami akcji. Ale nie mogę przejść obok niej obojętnie właśnie ze względu na postacie: Theo, morderca oraz pewna dziewczynka uwielbiająca bawić się… w pogrzeb to tylko kilka przykładów. Dzięki barwnym bohaterom na pewno długo nie zapomnę o „Ostatniej posłudze” Christiane Fux.

Ewelina Dyda

Ostatnia posługa
Christiane Fux
Przekład: Olga Kłys
Dom Wydawniczy PWN
Warszawa 2014


Udostępnij

Sprawdź, gdzie kupić "Ostatnia posługa" Christiane Fux

PRZECZYTAJ TAKŻE

NOWOŚĆ

Ostatnia posługa, Christiane Fux

"Ostatnia posługa" to pierwsza wydana w Polsce powieść niemieckiej pisarki Christiane Fux. Jej tematem jest prywatne dochodzenie pewnego lekarza, który wpada na trop ...

28 października 2014