Kryminał od podszewki

Val McDermid jest szkocką autorką powieści kryminalnych, laureatką kilku nagród literackich, w Polsce znaną tylko dzięki swojej serii powieści o psychologu Tonym Hillu i policjantce Carol Jordan. Ja książki McDermid bardzo lubię – za towarzyszące lekturze emocje, za dopracowaną fabułę i mocny styl. W najnowszej książce pisarki teoretycznie nie powinniśmy tego znaleźć – „Anatomia zbrodni” to studium o kryminalistyce i trudno w nim szukać tych samych emocji co w kryminałach. A jednak – jest w tej opowieści o arkanach kryminalistyki napięcie (wszak prawdziwe zbrodnie bywają niekiedy bardziej szokujące niż te zmyślone), a stylowi autorki też nie można niczego zarzucić. Tę popularnonaukową opowieść czyta się więc równie łatwo jak kryminały.

„Anatomia zbrodni” nie jest oczywiście pierwszą książką przybliżającą historię rozwoju różnych dziedzin kryminalistyki. Każdy, kto choć odrobinę interesuje się tym tematem, zna na pewno „Stulecie detektywów” i „Godzinę detektywów” Jürgena Thorwalda. Książka Val McDermid ma z nimi kilka punktów wspólnych, choćby podział na tematyczne rozdziały. Nie aspiruje jednak, w przeciwieństwie do podręcznikowego niemal dzieła niemieckiego pisarza, do bycia kompendium wiedzy na ten temat. Stanowi raczej zbiór ciekawostek, opowiadanych przez zainteresowaną kryminalistyką osobę, okraszonych wieloma przykładami, bo przecież każda nagła śmierć niesie ze sobą własną opowieść.

Każdy rozdział porusza inny temat – od daktyloskopii i badania pożarów, przez toksykologię, po psychologię sądową. Myliłby się ten, kto myślałby, że badanie odcisków palców pozostaje wciąż najważniejszą metodą badawczą kryminalistyków. Jak pisze McDermid,

Jeśli potraktować całą kryminalistykę jak wielką rodzinę, daktyloskopia odgrywa w niej rolę sędziwego chciwego nestora, który nie chce nikomu ustąpić miejsca w najwygodniejszym fotelu i twierdzi, że tylko on ma prawo do wydawania ocen, choć czasy mocno się zmieniły. Dopiero gdy reszta rodziny zrozumie, że zdarza mu się czasem pomylić fakty, miejsca i ludzi, można potraktować jego opowieści z odpowiednią dozą rozwagi i sprowadzić jego wpływ na innych do zdrowego, rozsądnego poziomu.

W każdym z rozdziałów znajdziemy trochę historii. Więcej uwagi Val McDermid poświęca jednak obecnemu wyglądowi każdej z tych dziedzin i metodom stosowanym przez specjalistów współcześnie. Dużo tu konkretnych opowieści: autorka nasyca swój wywód przykładami z bliższej i dalszej przeszłości – o lekarzu, który zamordował 210 osób, o pożarze dyskoteki Stardust w Dublinie w 1981 roku czy o „spilsburyzmie”. Po każdym temacie autorkę oprowadza specjalista z danej dziedziny. Znajdziemy mu też mnóstwo cytatów – co ciekawe, nie z naukowych publikacji. McDermid najczęściej przytacza słowa fachowców zajmujących się konkretnymi sprawami, czyli osób, które na przykład na toksykologii czy antropologii sądowej znają się najlepiej. Taka kondensacja informacji przy jednoczesnym przedstawianiu ich w klarowny sposób czyni opowieść o śmierci bardzo przystępną. Uzupełniają ją także liczne fotografie.

Na koniec wypada mi pochwalić wydawnictwo za dopracowanie graficzne książki. Sugestywna okładka i muchy zamiast asterysków świetnie pasują do tematyki i sprawiają, że publikacja jest dopracowana w każdym elemencie. Szczerze polecam ją wszystkim, którzy chcieliby dowiedzieć się o kryminalistyce nieco więcej niż z seriali „CSI. Kryminalne zagadki”.

 

Udostępnij