Zbrodniarz i książki

Lubię powieści Aleksandry Marininy, rosyjskiej pisarki tworzącej cykl o major Anastazji Kamieńskiej, pracującej w moskiewskiej milicji. Za zwięzły styl, misterną fabułę, która nie pozwala na czytanie „po łebkach”, za to, że pozwoliły mi poznać specyficzne moskiewskie życie lat dziewięćdziesiątych. Bo choć Marinina napisała już czterdzieści dwie (!) powieści kryminalne, w Polsce znamy na razie tylko kilkanaście pierwszych, powstałych na przestrzeni lat 1992-1997. Wydany niedawno „Stylista” został napisany w 1996 roku. Przez niemal dwie dekady w Rosji doszło do wielu znaczących zmian i nie wątpię, że Anastazja Kamieńska, główna bohaterka powieści rosyjskiej pisarki, pracuje już w całkiem innej policji – mam więc nadzieję, iż wydawca nie zaprzestanie tłumaczenia książek Marininy i dane mi będzie się o tym przekonać.

A o czym jest „Stylista”? Otóż w Moskwie giną w tajemniczych okolicznościach młodzi chłopcy. Wszyscy reprezentują ten sam typ urody, wszyscy uciekli z domów, wszyscy umarli z przedawkowania narkotyków. Nastii wydaje się, że coś jeszcze łączy te śmierci i postanawia to udowodnić. Nikły trop prowadzi ją na podmoskiewskie osiedle Marzenie; tak się składa, że mieszka tu jej dawna wielka miłość, Sołowiow, z którym rozstała się w nieprzyjemnych okolicznościach. Tyle że teraz okoliczności są zgoła inne: Nastia ma kochającego męża Loszę, dawne uczucia wygasły, a kochanek z przeszłości budzi wyłącznie współczucie. Co z tego, że mieszka w pięknym domu – jego żona została zamordowana, syn-narkoman nie chce go znać, a on sam jest kaleką. Kamieńska nieco mu współczuje, ale że praca wciąż jest dla niej najważniejsza, wykorzystuje dawny związek, by odnaleźć seryjnego mordercę. I to właśnie ta skomplikowana psychologiczna gra między milicjantką i jej dawnym kochankiem staje się osią historii. A przy okazji wychodzi na jaw afera związanej z wydawnictwem, dla którego Sołowiow pracuje jako tłumacz…

Znajdziemy w tej powieści wszystkie cechy, które wymieniłam na początku. Jest więc misterna fabuła. Podobnie jak w wielu innych powieściach Marininy – dwuwątkowa. Z jednej strony mamy bowiem seryjnego mordercę, z drugiej – aferę w renomowanym wydawnictwie. Intryga brzmi jak szaleństwo, ale wierzcie mi: jest bardzo precyzyjna i idealnie logiczna. Nic tu nie dzieje się bez przyczyny, każda akcja ma reakcję, a nawet najdrobniejsze zdarzenie znajduje wyjaśnienie. Co ciekawe, „Stylista” nie jest tak rozbudowany w kwestii postaci drugoplanowych jak poprzednie powieści autorki. Marinina koncentruje się na opisie skomplikowanej psychologicznej gry, którą Kamieńska prowadzi z Sołowiowem. Oczywiście wprowadza mnóstwo innych postaci, ale nie poświęca im aż tak dużo miejsca, jak bywało w innych jej książkach. Najważniejsza jest tu Nastia. Mnie to akurat odpowiada: Kamieńska pozostaje dla mnie wciąż jedną z najciekawszych, jeśli nie najciekawszą kobietą w literaturze kryminalnej. Ze swoim lenistwem w życiu prywatnym i umiejętnością poświęcenia wszystkich sił prowadzonemu śledztwu, z nareszcie poukładanym życiem rodzinnym, z męczącym, ale w gruncie rzeczy satysfakcjonującym, choć nierzadko wyczerpującym życiem zawodowym – jest bardzo przekonująca. Skoncentrowana na pracy, idealnie poukładana i logiczna, momentami wątpiąca, bez sił, a potem nagle rzucająca się w wir obowiązków ze zdwojoną energią. Ma przy tym mnóstwo wad – i za nie też ją lubię.

Autorka po raz kolejny przybliża także czytelnikom realia życia w Moskwie w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. To nie jest łatwe życie – weźmy na przykład fakt, że dla wielu ludzi zakup kasety wideo pozostaje poza ich możliwościami finansowymi. Dziś trudno to sobie wyobrazić, prawda? Razem z Kamieńską podróżujemy metrem, brodzimy po błocie na chodnikach, jeździmy starym żiguli jednego z milicjantów i śledzimy pracę dużego rosyjskiego wydawnictwa. Brakuje jedynie obecnych w poprzednich powieściach autorki rosyjskich mafiozów i oligarchów – w „Styliście” znajdziemy co najwyżej złodziejaszków i początkujących gangsterów. No i ludzi wykorzystujących luki w prawie. A do tego: wyrafinowanego mordercę.

Nie spodobało mi się natomiast zakończenie tej powieści. Przyszło za szybko, zbyt nagle, do tego, co stwierdzam z przykrością, nie było trudno się go domyślić. Ale cóż: jak stwierdza w pewnym momencie Nastia Kamieńska, „nie sposób wszystkich zadowolić. A ona nie musi się każdemu podobać. Ma robotę, to ją wykonuje. Najlepiej jak potrafi”. Mnie jednak u Marininy bardziej bawi śledzenie kolejnych kroków moskiewskiej milicji prowadzących do odkrycia sprawcy i jego motywów, czyli właśnie owa robota wykonywana przez Nastię, aniżeli samo odkrycie, kim ów sprawca jest. Dlatego z niecierpliwością czekam na polskie tłumaczenie dalszych losów major Kamieńskiej.

Udostępnij