Złe wzorce

„Naśladowcy” to debiutancka powieść Ingara Johnsruda, norweskiego dziennikarza. Książka, planowana jako pierwsza część cyklu, którego głównym bohaterem będzie policjant Fredrik Beier, została już porównana do twórczości Jo Nesbø i Stiega Larssona. Ile w tych porównaniach prawdy – o tym za chwilę.

Głównym bohaterem „Naśladowców” jest, jak już wspomniałam, policjant z Oslo, Fredrik Beier. Ze względu na konflikt z szefem i aktualną kondycję psychiczną – zdarzają mu się ataki paniki – zostaje oddelegowany do spokojnej, zdawałoby się, sprawy: zaginięcia kobiety i jej syna. Ostatnio oboje mieszkali w siedzibie sekty Światło Boga. Kiedy jednak policjanci docierają w to miejsce, zdają sobie sprawę, że w tej sprawie nic nie będzie spokojne ani rutynowe. Kilka osób, w tym założyciela i przywódcę sekty, brutalnie zamordowano, pozostali członkowie zniknęli. Uciekli sami? Zostali porwani? Fredrik Beier, Andreas Figueras i ich nowa partnerka, Kafa Iqbal, trafią w sam środek afery, której korzenie sięgają lat trzydziestych XX wieku.

Johnsrud stosuje się do rady Hitchocka: zaczyna od trzęsienia ziemi, później napięcie rośnie. W „Naśladowcach” owym trzęsieniem ziemi jest masowe morderstwo. A później pojawiają się islamiści, terroryści, płatni mordercy… Sporo jak na jedną powieść. Nie odniosłam jednak wrażenia nadmiaru czy przeładowania; Johnsrud nieźle sobie radzi z łączeniem tych elementów w całość, pasują do siebie jak kolejne elementy układanki i składają się w spójną historię. Historię miejscami brutalną, bywa nawet, że wulgarną i balansującą na granicy dobrego smaku – ale jej nieprzekraczającą.

Wspomniałam już, że Johnsruda porównuje się do twórczości Nesbø i Larssona. Coś w tych porównaniach jest. Z Nesbø autora „Naśladowców” łączy brutalny styl, opisujący brutalny świat, z Larssonem – konstrukcja tego świata jako miejsca, w którym polityka jest nieodłącznie powiązana z przestępczością, jest brudną grą, w której wygrywają nie najsilniejsi, a pozbawieni skrupułów. Johnsrud nie jest jednak naśladowcą (!) tych słynnych pisarzy. Owszem, kreuje podobny świat w podobny sposób, ale jego powieść to nie kopia bez polotu. To po prostu kolejna wizja brutalnej, nieprzyjemnej, pełnej przemocy rzeczywistości, w której żyją współcześni Norwegowie. Najbardziej chyba sztampowym elementem tej wizji jest policjant: po przeżytej tragedii Fredrik Beier rozwiódł się, teraz tkwi w związku bez sensu i przyszłości, do tego jest skonfliktowany z przełożonym i cierpi na ataki paniki. Mało to oryginalne, ale mimo to da się tę postać lubić. Również konstrukcja powieści nie jest szczególnie wyjątkowa: Johnsrud przeplata fragmenty opisujące przedwojenną i wojenną przeszłość oraz wątki współczesne. Dla czytelnika jest oczywistością, że w pewnym momencie historia i teraźniejszość się splotą, a sprawy z przeszłości okażą się źródłem współczesnych problemów. Tej prostoty konstrukcji nie uważam jednak za wadę, wprost przeciwnie: gdyby do mnogości kontrowersyjnych tematów serwowanych przez autora (z przeszłości: kwestię higieny rasowej i norweskiego nazizmu, ale i jakże aktualny temat islamskich terrorystów) dodać jeszcze komplikacje stylistyczne, całość mogłaby stać się niestrawna. A tak norweski pisarz przedstawia fascynującą rzeczywistość, nie dając czytelnikowi czasu na nudę, wciąż komplikując fabułę kolejnymi wydarzeniami i tropami. Mogę więc śmiało napisać, że „Naśladowcy” to powieść, po którą warto sięgnąć – ale lepiej miejcie pod ręką kostkę (a może i całą tabliczkę) czekolady, by osłodzić gorzką wizję świata, w którym przyszło nam żyć.

Udostępnij