Kiedy umysł jest więzieniem

Zdarzało się Wam czasami zapomnieć PIN-u do karty, kiedy staliście przy kasie z torbami pełnymi zakupów? Albo nie pamiętać, czy zażyliście lekarstwo? Nie wiedzieć, czy wychodząc, zamknęliście drzwi? Cass Anderson zdarza się to ostatnio coraz częściej. Tyle że jej jest trudniej niż innym zrzucić to na roztargnienie. Z dwóch powodów. Po pierwsze: pewnej burzliwej nocy Cass nie zatrzymała się, widząc samotną kobietę w aucie zaparkowanym na odludziu. Bała się, że to pułapka, że ktoś zrobi jej krzywdę. A następnego dnia dowiedziała się, że kobieta została zamordowana. Od tamtej pory dręczą ją wyrzuty sumienia. Ale nie tylko: dręczą ją też głuche telefony… Po drugie: matka Cass w młodym wieku cierpiała na demencję. Kobieta boi się więc, że wszystkie te drobne sprawy, pomyłki i niedopatrzenia, które większość z nas zbywa wzruszeniem ramion i śmiechem, mają bardziej niepokojącą przyczynę. Czy ma rację? A może wokół Cass faktycznie dzieje się coś dziwnego?

O B.A. Paris zrobiło się głośno po publikacji jej debiutanckiej powieści, „Za zamkniętymi drzwiami”. Reklamy krzyczały: „światowy bestseller, który wywołał sensację na międzynarodowym rynku czytelniczym”. Zwykle głośno reklamowanych książek unikam (tak, tak, do dziś nie przeczytałam „Dziewczyny z pociągu” – i po obejrzeniu ekranizacji niespecjalnie tego żałuję), skusiłam się jednak na drugą powieść brytyjskiej pisarki, „Na skraju załamania”. Głównie dlatego, że zgadzam się ze stwierdzeniem z okładki, że to umysł człowieka może być jego najgorszym więzieniem. Bo o tym właśnie jest ta powieść: o kobiecie, która w pewnym momencie traci rozeznanie, co dzieje się naprawdę, a co jest jej wymysłem, wybrykiem jej umysłu. I nie pomaga wcale to, że mieszka w domku w lesie, na uboczu.

Choć „Na skraju załamania” zaczyna się morderstwem i kończy jego wyjaśnieniem, to nie jest kryminał. Losy śledztwa w sprawie śmierci kobiety z lasu śledzimy bowiem wyłącznie wtedy, kiedy Cass włączy telewizję. A robi to rzadko (czy raczej: rzadko włącza kanał informacyjny, bo telezakupy to inna para kaloszy). Powieść B.A. Paris to dobry przykład thrillera psychologicznego, w którym najważniejszą rolę grają emocje bohaterów i to na nich zbudowana jest akcja. Na poziomie fabuły nie dzieje się zbyt wiele, ale powieść nie nudzi; śledzenie pogłębiającej się psychozy Cass, obserwowanie, jak z zadowolonej z życia nauczycielki, żony i przyjaciółki zamienia się w zaszczutą zwierzynę, jest fascynujące. Nie jest to może wybitna lektura, ale robi to, co thriller robić powinien: niepokoi i zaciekawia. Autorka umiejętnie stopniuje napięcie, każąc czytelnikowi razem z bohaterką zastanawiać się, co dzieje się z nią samą i z otaczającym ją światem.

Zakończenie tej powieści nie było dla mnie zaskoczeniem; nie chcę twierdzić, że było przewidywalne, niemniej miałam wcześniej podejrzenia, które się sprawdziły. Na szczęście to nie umniejsza wcale przyjemności płynącej z lektury: obserwowanie stopniowego „upadku” bohaterki wciągnęło mnie bez reszty. Co ciekawe, wydarzenia poznajemy wyłącznie z jej perspektywy, autorka nie oddaje głosu innym osobom, bardzo dogłębnie możemy więc odczuć, jak Cass przeżywa wszystkie te sytuacje, które ją spotykają. To pozwoliło B.A. Paris stworzyć wnikliwy portret psychologiczny kobiety na skraju załamania. Dlatego jeśli macie wolny wieczór, śmiało możecie spędzić go z książką „Na skraju załamania”. Tym bardziej że autorka lada dzień odwiedzi Polskę, będzie więc okazja zdobyć jej autograf.  

Udostępnij