Mrok w jasności 

Mam zasadę, aby nie oceniać autora po jednej książce. Dlatego też postanowiłam wrócić do Ann Cleeves, wysoko cenionej brytyjskiej pisarki kryminałów, i jej serii zwanej „Kwartetem Szetlandzkim”, mimo że czytana wiele lat temu pierwsza część, „Czerń kruka” nie przypadła mi do gustu. Ponieważ jednak lubię w książkach klimat wietrznych, posępnych, odciętych od świata wysp, zdecydowałam, że może po dłuższej przerwie inaczej spojrzę na cykl, nagrodzony najbardziej prestiżową brytyjską nagrodą w dziedzinie kryminału – Diamentowym Sztyletem. 

Tym razem Cleeves snuje swoją opowieść nie podczas mroźnej zimy, jak uprzednio, a w trakcie letnich białych nocy, kiedy to zmierzch przechodzi bezpośrednio w brzask. W Baddista na Szetlandach podczas wernisażu lokalnej malarki dochodzi do dziwnego incydentu. Jeden z gości, nieznany mieszkańcom Anglik, zaczyna publicznie szlochać, twierdząc, że stracił pamięć i nie wie, jak i dlaczego zjawił się na wyspie. W galerii przebywa także Jimmy Perez, miejscowy detektyw, który próbuje pomóc nieznajomemu. Ten jednak ucieka. Niestety nazajutrz mężczyzna zostaje znaleziony martwy, powieszony na krokwi w hangarze na przystani. Na jego twarzy znajduje się maska klowna. Właściwie od razu wiadomo, że to nie samobójstwo, a morderstwo. Wkrótce w Baddista dochodzi do kolejnej zbrodni. Mieszkańcy boją się nie tylko tego, że morderstwa są ze sobą powiązane, a więc może dojść do kolejnego. Obawiają się również, że na odciętej od lądu wyspie morderca najprawdopodobniej jest jednym z nich.  

Drugie podejście do Ann Cleeves było dobrą decyzją. Tym razem z lektury wyniosłam praktycznie same pozytywne odczucia. Może nie była to opowieść, która wywołała we mnie totalne czytelnicze zauroczenie, ale to z pewnością dobra, klimatyczna historia, którą czytało się z przyjemnością. Utrzymana w stylu klasycznego kryminału, nieprzesiąknięta makabrycznymi opisami, kładąca nacisk na myślenie dedukcyjne, tropienie nowych śladów, stopniowe odkrywanie kart. 

Jak przystało na skrupulatny portret zamkniętej społeczności, mamy tu także wątki prywatne głównych bohaterów, obrazki z ich codziennego życia. Możemy przyjrzeć się im również poza pracą. I muszę przyznać, że obie płaszczyzny książki – prywatne sprawy bohaterów i intryga kryminalna – są dopracowane i ciekawe. 

Mocną stroną jest tu także klimat. Szetlandy to archipelag, a więc grupa wysp, otoczonych zewsząd wodą, odciętych od stałego lądu, oddalonych od przysłowiowej reszty świata. Wyspy wietrzne, mroczne, posępne, wręcz smutne – to ostatnie określenie nawet pada w książce. Już taka sceneria tworzy niesamowitą, tajemniczą, typowo kryminalną atmosferę. Do tego dochodzi zjawisko białych nocy, stanu, w którym pory doby – dzień i noc – przez niekompletny zachód słońca jakby nakładają się na siebie, dając tym samym wrażenie, że nic nie jest takim, jakim powinno być. 

Ann Cleeves stworzyła interesujący portret niewielkiej, odosobnionej społeczności. W sam jej środek wrzuciła intrygującą zagadkę kryminalną, doprawioną retrospekcjami i rodzinnymi sekretami. Wykreowała kryminał utrzymany w klasycznym stylu, którego akcja snuje się niespiesznie, wręcz sennie. A wszystko to w samym sercu wysp, okrytych nienaturalnymi białymi nocami. Osnutych jasnością, która mimo wszystko kryje w sobie mrok. 

Udostępnij