Spójrz w lustro. Co widzisz?

„Człowiek w lustrze” to już ósma powieść Larsa Keplera z Jooną Linną, a ja na każdą kolejną czekam z niecierpliwością. I to mimo – a może właśnie dlatego? – że nie są to proste książki, a nagromadzeniem makabry i okrucieństwa czasami niebezpiecznie zbliżają się do granicy dobrego smaku i wiarygodności. Ale jednocześnie nie mam poczucia, że autor (a właściwie autorzy, bo pod pseudonimem Lars Kepler kryje się małżeństwo: Alexandra Coelho Ahndoril i Alexander Ahndoril) epatuje przemocą wyłącznie dla rozrywki i zszokowania czytelnika. Jest w tworzonych przez ten duet historiach jakieś głębsze przesłanie. Najnowsza każe nam się zastanowić: czy da się poznać drugiego człowieka? Ba, czy da się poznać samego siebie?

Wedle przypisywanej Hitchcockowi zasady powieść zaczyna się od trzęsienia ziemi: na placu zabaw w centrum Sztokholmu ktoś znajduje ciało powieszonej młodej kobiety. Policjanci szybko orientują się, że to porwana pięć lat wcześniej Jenny. A zatem żyła do tej pory – czytelnik zaś szybko przekonuje się, w jakich warunkach. I że nie była sama… Czy Joona Linna odkryje, kto i dlaczego więził dziewczynę, a potem w tak okrutny sposób pozbawił ją życia?

Na okładce znajdziemy blurb Lee Childa, który porównuje czytanie Keplera do spotkania z Hannibalem Lecterem. Jest w tym dużo racji: jeśli czytaliście książki Thomasa Harrisa lub widzieliście ich ekranizacje, z pewnością czuliście w towarzystwie Lectera niepokój, było Wam niewygodnie – a jednak nie mogliście się oderwać. Książki Keplera działają podobnie. Nawet jeśli akurat fabularnie dzieje się niewiele (choć takich chwil nie ma tu zbyt dużo), sposób prowadzenia narracji sprawia, że „Człowieka w lustrze” czyta się niemal na bezdechu, a tętno na pewno przekracza dopuszczalne normy. Na taki odbiór wpływa bez wątpienia kontrast treści i formy: suchy, niemal reportażowy styl (narracja w czasie teraźniejszym, krótkie, wręcz urywane akapity, pozbawione uczuć opisy) zderza się z fabularną makabrą, wywołując dreszcze na plecach. 

Jak wspomniałam, historia opowiedziana w tej powieści – mimo że wielowątkowa i doskonale przemyślana – niebezpiecznie oscyluje na granicy wiarygodności. A może raczej: wolałabym myśleć, że coś takiego nie może się zdarzyć w prawdziwym świecie… Sam Joona Linna też jest blisko tej granicy – wydaje się postacią nieco przerysowaną. Samotny policjant przeciw złu całego świata, niezrozumiany, mający za nic procedury, niemal nieśmiertelny… A z drugiej strony nadzwyczaj kruchy (pokazują to króciutkie sceny z jego córką, Lumi). Człowiek, który mógłby podpisać się pod (skądinąd nieco pretensjonalnymi) słowami: 

Czasami zawód policjanta jest jak długa samotna wędrówka przez krwawe pole bitwy.

Ale ja kupuję tę postać, bo tak jest budowana konsekwentnie, od pierwszych powieści cyklu. I choć w kolejnych tomach w naturalny sposób Linna ewoluował, wszystko to, co przeżył, tylko utwierdza go w przekonaniu, że jego zachowanie nie może być inne.

Ale Joona to niejedyny bohater tej powieści. Inne postaci też są świetnie rozrysowane: Pamela, która próbuje się podnieść po stracie dziecka i walczy z codziennością, jej mąż Martin, naznaczony przez traumy i zamknięty w szponach choroby psychicznej, więzione i dręczone dziewczyny… To właśnie poprzez postaci Kepler robi to, co mnie najbardziej zaskakuje: zderza „ludzkie” z „nieludzkim”. W jednej ze scen oglądamy prawniczkę, której rozmazuje się makijaż, w kolejnej tajemniczy Cezar gwałci nastolatkę. Ten kontrast podkreśla z jednej strony kruchość człowieka, z drugiej jego wolę życia.

Czy polecam „Człowieka w lustrze”? Tak, zdecydowanie, nawet mimo drobnych niedociągnięć (na przykład we fragmencie prowadzonym z perspektywy jednego bohatera pojawia się informacja, której on znać nie może). Muszę jednak dodać, że raczej nie wybrałabym tej powieści na pierwsze spotkanie z Jooną: zdecydowanie warto poznać historię tego policjanta od początku, towarzyszyć mu w wydarzeniach, które go ukształtowały. Przy czym zastrzegam: nie wszystkie części cyklu mają ten sam poziom – w niektórych autorom nie udało się zbudować atmosfery, która budzi lęk i sprawia, że książkę czyta się z duszą na ramieniu. Ale w „Człowieku w lustrze” ten efekt zdecydowanie osiągnęli. 

Udostępnij