Powrót ojca marnotrawnego

Wojciech Chmielarz nie bez przyczyny pozostaje jednym z popularniejszych polskich autorów gatunku. Jest w jego książkach coś, co sprawia, że trudno się od nich oderwać. I nieważne, czy mówimy o kryminałach, czy o thrillerach psychologicznych, których też ma sporo na koncie – we wszystkich odsłonach twórczości tego pisarza znajdziemy wspólne elementy, dla mnie stanowiące niezaprzeczalną zaletę. W „Długiej nocy” także. I to mimo że autor kazał nam czekać na powrót Jakuba Mortki cztery długie lata. 

A w powieściowym świecie upłynęło tych lat jeszcze więcej, bo jedenaście. Po wydarzeniach przedstawionych w poprzednich częściach kryminalnego cyklu komisarz Mortka trafił na delegację do Europolu, zamieszkał w Hadze, mniej więcej poukładał sobie życie i utrzymuje poprawne stosunki z niemal już dorosłymi synami. Stery na Komendzie Stołecznej przejęła jego niegdysiejsza podwładna, Sucha – teraz już komisarz Suchocka. Myliłby się jednak ten, kto sądziłby, że „Długa noc” to opowieść o życiu Jakuba Mortki po wydarzeniach opisanych w „Cieniach”. Nie, właściwa akcja tej powieści rozgrywa się tylko jednej nocy w Warszawie, a o tym, co działo się w tak zwanym międzyczasie, dowiadujemy się jedynie z retrospektywnych rozdziałów. 

Mamy zatem listopadową noc. Pewien mężczyzna trafia na przesłuchanie do Komendy Stołecznej. Jest świadkiem w sprawie zabójstwa i był już wcześniej odpytywany – ale czy powiedział wszystko? W tym samym czasie po mieście jeździ człowiek pchany żądzą zabijania, a na warszawskie ulice wychodzi młoda dziewczyna, której wydaje się, że prostytucja to jedyne rozwiązanie jej sytuacji. Jak skończy się dla wszystkich ta noc? I przede wszystkim: gdzie tu miejsce dla Mortki?

No dobrze, co zatem jest wspólną cechą powieści Wojciecha Chmielarza, o której wspomniałam na początku? Przemyślana fabuła i dobry styl, dzięki którym powieść błyskawicznie się czyta, to jedno, ale mnie do tych książek przyciągają przede wszystkim postaci. Autorowi doskonale wychodzi portretowanie ludzi, z wszystkimi ich niedoskonałościami i ułomnościami, które nieodmiennie fascynują – bo to one właśnie nadają powieściowym bohaterom ludzki rys i sprawiają, że są wiarygodne. Taką niedoskonałą postacią jest między innymi Jakub Mortka. W poprzednich powieściach cyklu go polubiłam – właśnie dzięki temu, że ani on, ani jego życie nie były idealne i sam doskonale zdawał sobie z tego sprawę. W „Długiej nocy” natomiast komisarz zaczął mnie irytować. Tak, wciąż nie jest idealny i wciąż o tym wie, ale z wiekiem stwardniał (by nie powiedzieć: skamieniał) w swoich poglądach i zbyt często bywa przekonany o własnej nieomylności. Owszem, czasami przyznaje się do pomyłki – ale potrzebuje na to dużo czasu. Mortka powtarza, że mężczyźni w jego rodzinie po prostu „robią, co trzeba”. Ojciec komisarza, emerytowany lekarz, wraca zatem do pracy w szpitalu, by walczyć o zdrowie i życie pacjentów z koronawirusem. Sam Jakub zaś „robi, co trzeba” dla swoich najbliższych – i nie ma przy tym właściwie żadnych oporów. Cóż, z miłości robimy głupie rzeczy. A miłość ma różne odsłony. 

Jeśli chodzi o warstwę kryminalną, mamy w „Długiej nocy” dwa główne wątki – ten, którego punktem wyjścia jest przesłuchanie na komendzie i historię zabójcy, krążącego po Warszawie w białym aucie. I choć to ona nadaje tempo akcji, dynamizuje ją, mnie zainteresowała zdecydowanie mniej, zabrakło w niej bowiem jakiejś głębi. Od pierwszych stron wciągnęło mnie za to dłużące się przesłuchanie, które szybko okazało się mieć osobisty związek z Mortką. Więcej nie zdradzę, napiszę tylko, że z każdym kolejnym rozdziałem początkowo prosta opowieść odsłania kolejne elementy zagadki i coraz bardziej się gmatwa.

Charakterystycznym elementem „Długiej nocy” jest też mocno zarysowane tło obyczajowe. Dla niektórych pewnie nawet za mocno, bo Chmielarz osadził akcję w samym środku pandemii. Maseczki, szczepionki, testy, walka lekarzy z COVID-em… Cóż, dla mnie ich pojawienie się jest uzasadnione: akcja toczy się w konkretnym czasie i konkretnej rzeczywistości, a tak przecież wyglądał jeszcze całkiem niedawno nasz świat. Znajdziemy tu też mnóstwo odniesień do gier komputerowych – i choć rozumiem sens ich wprowadzenia, przyznaję, że one akurat zwyczajnie mnie zmęczyły.

Jeszcze raz powtórzę: bardzo lubię książki Wojciecha Chmielarza przede wszystkim za doskonale sportretowane, przemyślane postaci. I takie też dostałam w „Długiej nocy”. Nawet jeśli kilka elementów mi tu nie zagrało – choćby postać mordercy grasującego po warszawskich ulicach czy odniesienia do gier – lektura powieści tego pisarza zawsze okazuje się przyjemnym doświadczeniem. 

Udostępnij