Kryminalna Islandia

Lubicie skandynawskie kryminały? Mroczne problemy i przedstawianie świata w odcieniach szarości? Połączenie wątków kryminalnych z tematyką społeczną i socjologiczną? Jeśli tak, sięgnijcie po twórczość Yrsy Sigurðardóttir.

Tak, wiem, że Islandia to nie Skandynawia, ale tworzone przez pisarzy tej narodowości kryminały wpisują się w nurt nordic noir. Nie inaczej jest z „Konsekwencjami”. Mamy tu zatem mroczną historię mocno osadzoną w realiach, której korzenie sięgają przeszłości (choć niezbyt odległej). Mamy skomplikowane charakterologicznie postaci, które nie zawsze da się lubić. Mamy wreszcie zaangażowanie społeczne i socjologiczne, tak typowe dla powieści z Północy.

„Konsekwencje” to szósta część cyklu, którego bohaterami są psycholożka Freyja i policjant Huldar. Śmiało jednak możecie zacząć lekturę od tej powieści, jak ja. Owszem, jak zawsze w takich wypadkach zostajemy wrzuceni w konkretny moment życia głównych postaci i jeśli sięgniemy po poprzednie części cyklu, ten akurat element nie przyniesie nam żadnego zaskoczenia – ale osobiste perypetie powieściowych bohaterów to przecież jedynie dodatek do intrygi kryminalnej. A ta jest w każdej części cyklu zamkniętą historią. 

Na pierwszej stronie tej akurat powieści powinien pojawić się trigger warning, rzecz zaczyna się bowiem od zniknięcia jednego dziecka i śmierci innego. Nie to jednak jest przedmiotem śledztwa prowadzonego przez Huldara i jego szefową, Erlę, lecz rozczłonkowane zwłoki, znalezione w bagażniku auta porzuconego w jednej z dzielnic Rejkiaviku. Historia zaczyna się świetnie: od razu zostajemy wrzuceni w sam środek akcji i poznajemy bohaterów w działaniu. Później niestety tempo mocno zwalnia, bo autorka częstuje nas wszystkimi elementami śledztwa, bez upiększania. Ma to swój urok, bo trochę odczarowuje wizję policyjnych działań jako czegoś energetyzującego, wciąż często serwowaną w filmach, serialach czy książkach. Tu mamy po prostu prawdę: w życiu policjantów bywa nudno i monotonnie. Tak nudno i monotonnie, że ta nuda i monotonia chwilami udzielają się czytelnikom. Przełamują ją rozdziały wprowadzające bolesną opowieść o małżeństwie w żałobie i ojcu opętanym żądzą zemsty. I właśnie w tym drugim wątku pojawia się wspomniane przeze mnie zaangażowanie społeczne, charakterystyczne dla kryminałów skandynawskich. Nie jest to aż powieść z tezą, ale poglądy Yrsy Sigurðardóttir na pewne kwestie są tutaj wyraźnie widoczne. Czy to dobrze – nie jestem przekonana, nawet jeśli mogłabym się pod tymi poglądami podpisać.

Ale to, co najsilniej wybrzmiewa w „Konsekwencjach”, to odmalowanie świata w odcieniach szarości (i nie wynika to wyłącznie z klimatu Islandii). Tak, zbrodnia jest zła i nic jej nie usprawiedliwia. Tylko… czy aby na pewno? Główni bohaterowie też nie zawsze i nie od razu wywołują ciepłe uczucia. Do tego dostajemy mnóstwo detali, które pozwalają obserwować codzienność bohaterów, pokazują, że są zwyczajnymi ludźmi, tak jak my zastanawiają się, w co się ubrać, tracą czas na bzdury, jedzą byle co i w pośpiechu, zdarza im się robić i mówić głupie rzeczy… Łatwo ich zatem rozumieć, są wiarygodni – ale to, czy budzą sympatię, to zupełnie inna kwestia. Najłatwiej chyba polubić Freyję – to psycholożka, która niedawno przeniosła się na komendę z izby dziecka i wciąż nie potrafi odnaleźć się w policyjnym środowisku, do tego właściwie nie ma nic do roboty. Ale już taką Erlę – niekoniecznie.

Powieść Yrsy Sigurðardóttir przypomina sinusoidę: po świetnym początku i (zbyt) spokojnym środku przychodzi czas na zakończenie, w którym mnóstwo się dzieje i niespodzianka goni niespodziankę. Za to trudność tematyki rośnie wykładniczo. I dlatego polecam tę książkę: lubię, kiedy autorzy zmuszają mnie do zadawania sobie niełatwych pytań. 

Udostępnij