Kryminał archeologiczny

Ostatnio spędzam z Agathą Christie tyle czasu, że czuję się, jakbym z nią mieszkała! Niewielu jest autorów kryminałów, do których nie tylko ja, ale wielu innych miłośników gatunku powraca tak często, jak do Christie. Kryminał ze swej natury jest powieścią jednorazową. Po skończeniu jest jakby zużyty, skoro wiemy, kto zabił i dlaczego. A jednak dzieła angielskiej autorki są czytane przez jej wielbicieli po wielokroć. Dzieje się tak chyba dlatego, że w dzisiejszych czasach są jednak czymś więcej niż tylko dobrze skonstruowaną zagadką. Są opowieścią o minionej epoce, do której często odczuwamy tęsknotę i o której myślimy z nostalgią, chociaż nie było nam dane w niej żyć.

Prawie wszystkie powieście Christie są doskonałe. Jest jednak kilka takich, które wybijają się na tle innych wyjątkowo. Do tych dzieł należy właśnie „Morderstwo w Mezopotamii” – powieść, która zapoczątkowała popularność tematyki archeologicznej w kryminałach. Co prawda wątki archeologiczne pojawiają się już w „Człowieku w brązowym garniturze”, ale „Morderstwo...” to pierwsza książka, w której wykopaliska są głównym wątkiem tuż obok morderstwa. Christie napisała tę powieść już jako żona archeologa Maxa Mallowana, z którym spędziła sporo czasu na Bliskim Wschodzie jako członek ekipy archeologicznej. Bardzo dobrze wiedziała więc, o czym pisze.

Narratorką powieści jest pielęgniarka Amy Leatheran wynajęta przez archeologa Erica Leidnera do opieki nad jego żoną Luizą. Siostra Leatheran dołącza do ekipy zajmującej się wykopaliskami, zamieszkującej posiadłość pośrodku pustyni. (Wygląd i schemat tej posiadłości, której rzut znajduje się w książce, na zawsze utrwaliły się w świadomości czytelnika jako wzór domostwa, które zamieszkuje grupa archeologów). Luiza jest znerwicowana kobietą, które jako młoda dziewczyna poślubiła niemieckiego szpiega. Gdy dowiedziała się prawdy o tym, kim jest jej mąż, wydała go w ręce władz. Oficjalnie Fryderyk zginął, jednak Luiza zaczyna otrzymywać listy z pogróżkami podpisane nazwiskiem pierwszego męża. Wkrótce kobieta ginie w bardzo dziwnych okolicznościach. Zabić mógł ją każdy z ekipy. O wyjaśnienie sprawy zostaje poproszony Hercules Poirot, który proponuje współpracę siostrze Leathern.

Zagadka, którą musi wyjaśnić belgijski detektyw, należy do typu locked room, charakteryzującego się tym, że zbrodnia została popełniona w zamkniętym pomieszczeniu. Christie bardzo lubiła ten typ zawiązania intrygi i wykorzystywała go nieraz. Wyjaśnienie zabójstwa Luizy Leidner należy do tych zdecydowanie satysfakcjonujących czytelnika.

Po latach jednak, gdy powraca się do tej powieści, znacznie ważniejsza niż samo morderstwo, intryga i tajemnica z przeszłości jest atmosfera towarzysząca wydarzeniom. Klimat wykopalisk, zamknięty świat ekipy archeologicznej, której członkowie są zafascynowani odkrywaniem tajemnic zamierzchłych cywilizacji często znacznie bardziej niż tym, co się dzieje wokół nich. Równocześnie czuć tu zew przygody, może nie na miarę takich efektownych atrakcji, jakich uczestnikiem był Indiana Jones, ale w swoim specyficznym, nostalgicznym klimacie zdecydowanie fascynujących.

Udostępnij