Wszyscy jesteśmy mitomanami

Książki Bernarda Miniera kuszą mnie z półek już od dawna. Wciąż wpadają mi w oko pochlebne recenzje powieści „Bielszy odcień śmierci”, „Krąg” i „Nie gaś światła”, czyli cyklu o komendancie Martinie Servazie. Kiedy więc ukazała się nowa powieść francuskiego autora, zatytułowana „Paskudna historia”, nie zastanawiałam się długo. Przed lekturą nie przeczytałam jednak opisu i nie miałam świadomości, że to rzecz spoza cyklu. Wciąż więc nie wiem nic o Servazie. Wiem za to, że ta niewiedza nie potrwa długo: zamierzam czym prędzej sięgnąć po poprzednie książki pisarza.

Akcję swojej najnowszej powieści Minier osadził na małej wysepce w amerykańskim stanie Waszyngton. Mieszka tu szesnastoletni Henry. Adoptowany przez dwie kobiety nastolatek wiedzie spokojne życie – ma grupę przyjaciół i dziewczynę. Spokój jednak kończy się, kiedy Naomi zostaje w brutalny sposób zamordowana, a jej matka znika bez śladu. Henry zostaje pierwszym podejrzanym – zwłaszcza że dzień wcześniej pokłócił się z dziewczyną. Kto i dlaczego zabił nastolatkę? Sprawę będzie wyjaśniać nie tylko lokalna policja.

Wydawać by się mogło, że „Paskudna historia” to kolejna wariacja na temat zbrodni popełnionej w zamkniętej społeczności. Wszak na Glass Island wszyscy się znają i trudno tu mieć sekrety. A jednak – okazuje się, że sporo mieszkańców coś ukrywa. Nie jest to jednak kolejne banalne wykorzystanie kliszy; Minier gra z czytelnikiem podobnie, jak grał Pierre Lemaitre w jednej ze swoich powieści (może to domena Francuzów – sprowadzać czytelników na manowce?). Ukrywa w swoim tekście mnóstwo wskazówek pozwalających domyślić się prawdy – tyle że z ich istnienia zdajemy sobie sprawę dopiero wówczas, kiedy już tę prawdę znamy.

Moją uwagę zwróciła też narracja. Autor oddał głos Henry’emu, czyniąc go narratorem większości partii tej książki. Całą – rzeczywiście paskudną – historię poznajemy więc z jego perspektywy. To przemyślany chwyt, bo tylko nastolatkowi może ujść na sucho takie natężenie patetyczności:

Czułem, że oblepia mnie coś, co przypomina zimną, wilgotną kołdrę, izolując mnie od reszty świata:

…to była bezbrzeżna rozpacz…

Byłem nieskończenie nieszczęśliwy.

Wszystko inne, o czym chciałam wspomnieć w swojej recenzji, Minier napisał w podziękowaniach. Pozwolę więc sobie zacytować:

moja książka nie jest autentyczną powieścią amerykańską: jest autentycznym hołdem złożonym amerykańskiej powieści (a także kinu), napisaną przez francuskiego autora.

Wspomniana już patetyczność narracji (tutaj jednak celowa, usprawiedliwiona narratorem!), liczne twisty i niesłabnące tempo akcji – wszystko to znajdziemy w wielu amerykańskich thrillerach, nie szukając daleko, choćby u Harlana Cobena czy Gillian Flynn. Ale „Paskudna historia” to nade wszystko opowieść o dorastaniu i lęku przed dorosłością, które mają pewne wspólne cechy niezależne od miejsca, w jakim przebiegają. Nieważne więc, czy to Stany Zjednoczone, Francja czy Polska – ten strach przed dorosłością, przed konsekwencjami własnych decyzji tkwi w każdym z nas. I jeszcze coś:

Jeśli chodzi o jeden z tematów książki – śmierć życia prywatnego, zagrożenia, jakie stanowi dla naszej wolności politycznej i osobistej wielokierunkowy rozwój Internetu i fakt, iż z narzędzia światowej emancypacji staje się on narzędziem światowej kontroli i indoktrynacji, o które walczą rządy, fanatycy i zwyczajni obywatele – dotyczy on nie tylko bohaterów tej książki: dotyczy nas wszystkich.

Minier zostawia czytelników ze smutną refleksją: prywatność to luksus, na który dziś mało kto może sobie pozwolić.

Lektura „Paskudnej historii” pozwoliła mi zrozumieć fenomen popularności powieści Bernarda Miniera. Historia opowiedziana w najnowszej książce francuskiego autora jest faktycznie paskudna, mroczna, smutna, przerażająca. Ale jaka wciągająca! Do tego jest czymś więcej niż historią kryminalną – jest też dyskretną próbą refleksji nad lękami i bolączkami współczesnego człowieka. Dyskretną, bo wciąż obecną, a jednak nigdy niewychodzącą przed fabułę.

Udostępnij