Kłamstwo ma krótkie nogi

Peter Swanson to amerykański pisarz, mający na swoim koncie nie tylko doceniane przez krytyków i nagradzane thrillery, lecz także opowiadania, wiersze czy artykuły. Z szeroko pojętej literatury kryminalnej polskiego przekładu doczekały się cztery jego książki. 

„Piękne kłamstwa” skupiają się na postaci Harry’ego Ackersona, młodego absolwenta studiów, który chwilę przed rozdaniem dyplomów dostaje tragiczną wiadomość: jego ojciec – właściciel księgarni (notabene miłośnik kryminałów) – zginął, spadając z klifu niedaleko własnego domu u wybrzeży Maine. Młody mężczyzna rzuca wszystko i przyjeżdża do rodzinnego miasteczka. Tam czeka na niego Alice, wdowa, druga żona ojca, niewiele starsza od Harry’ego i bardzo atrakcyjna. Jej zachowanie po tragedii jest co najmniej  dziwne: nie tylko ignoruje wszelkie pytania dotyczące wypadku, ale momentami wręcz popada w radosny nastrój. Dodatkowo zaczyna zachowywać się niepoprawnie wobec Harry’ego – kontroluje go, a nawet wykazuje zainteresowanie pasierbem jako mężczyzną. Jednocześnie w miasteczku pojawia się młoda dziewczyna, Grace, która z kolei jest zainteresowana zmarłym ojcem bohatera. Wypytując o niego, zdawkowo tłumaczy się Harry’emu, że znali się pobieżnie z Nowego Jorku, gdzie ten miał filię swojej księgarni. Grace natomiast, chcąc uciec przed zgiełkiem wielkiego miasta, przypadkowo trafiła właśnie do miasteczka, w którym mieszkają Ackersonowie. Tajemnicze zachowanie obu kobiet, Alice i Grace, nie ułatwia Harry’emu wyciszenia się po stracie rodzica. Sprawy komplikują się jeszcze bardziej, kiedy do drzwi bohatera puka policja z informacją, że śmierć jego ojca nie była wypadkiem.

To moje pierwsze spotkanie z prozą Swansona. Całkiem udane. Czytając, odniosłam wrażenie, że autor jest z tak zwanej starej szkoły, czyli bliżej mu do tradycyjnej, klimatycznej odsłony kryminału niż do współczesnego, często porażająco obrazowego thrillera. Swanson zbudował tę powieść na schemacie wręcz już przetartym we współczesnej literaturze kryminalnej, a mianowicie na dwóch płaszczyznach czasowych. W jednej z nich śledzimy wydarzenia na bieżąco, druga odnosi się do przeszłości jednego z bohaterów. Finał historii też nie szokuje, uważny czytelnik zdoła poskładać rozsypane puzzle w cały obraz, zanim zrobi to dla nas sam autor. 

Zatem skoro wszystko już było, a to, co u mety, nie zaskakuje, to właściwie dlaczego uznaję to spotkanie za udane?  

Swanson ma lekkie pióro, czytelnik wręcz sunie przez opowiadaną przez niego historię. Chce ją od razu poznać w całości, zwłaszcza to, co zostało opisane w rozdziałach retrospekcyjnych. Jednak moją ocenę podnosi przede wszystkim sposób wykreowania niektórych bohaterów, ich osobliwe przypadki oraz pobudki działania. Krótko mówiąc: ich portrety psychologiczne. Posunę się nawet do stwierdzenia, że te portrety przerażają. Pokazują bowiem, że zło człowieka i jego zwyrodnialcze czyny nie są atrybutem jedynie przerażających bestii w ludzkiej skórze, przed którymi głośno się przestrzega i które izoluje się od społeczeństwa. To zło może mieszkać z nami po cichu pod jednym dachem. 

„Piękne kłamstwa” są więc taką powieścią kryminalną, która z jednej strony może rozczarować  fabułą opartą na schemacie oraz mało zaskakującym finałem, z drugiej zaś satysfakcjonuje konstrukcją psychiki bohaterów, ich bezwzględnością w działaniu oraz brakiem skrupułów. Posłużę się szkolną skalą: Swanson otrzymuje ode mnie ocenę dobrą. 

Udostępnij