Siła zwyczajności

Trzecia (po „Pomroce” i „Pastwie”) część cyklu o Soni Kranz pokazuje, że Agnieszka Jeż jest konsekwentna w budowaniu swojej bohaterki, ale też fabularnej konstrukcji serii. W „Przewinie” Sonia – tym, którzy nie znają poprzednich powieści Agnieszki Jeż z tego cyklu, przypominam, że główna bohaterka po rozwodzie i wyprowadzce z Wrocławia pełni funkcję komisarza w dolnośląskim Mieroszowie – musi rozwikłać kolejną zagadkę kryminalną, jednocześnie próbując poukładać życie osobiste.

Sonia nad ranem wychodzi na spacer z psem. Trasa prowadzi ją obok dawnego sanatorium w Kowalowej, gdzie obecnie znajduje się ośrodek leczenia uzależnień „Ostoja”. Kobieta obserwuje zapalające się i gasnące światła w oknach, a dzień później dowiaduje się, że nocą zmarł jeden z pacjentów „Ostoi”. Szybko okazuje się, że to nie będzie prosta sprawa. Przyczyna śmierci Tadeusza Cichosza, bogatego biznesmena, nie jest łatwa do ustalenia, a pozostali pacjenci ośrodka mają swoje tajemnice i nie są skorzy do ich ujawniania. Do tego Sonię męczą jej własne problemy: z wizytą ma przyjechać jej matka, z którą Sonia wciąż nie potrafi znaleźć wspólnego języka, a córka stoi przed wyborem szkoły średniej (a co za tym idzie: miejsca zamieszkania).

Pod wieloma względami „Przewina” jest podobna do poprzednich części cyklu o Soni Kranz. Ponownie mamy do czynienia z opowieścią stojącą na pograniczu kryminału i powieści obyczajowej. Mamy tu to samo spokojne tempo i to samo skupienie na bohaterce, jej rozterkach jako matki i córki, a także kobiety po czterdziestce. Życie Soni jest po prostu zwyczajne – a dzięki temu łatwo wejść w powieściowy świat, zrozumieć problemy bohaterki i zacząć z nią sympatyzować. I choć takie skupienie na życiu osobistym postaci w kryminałach często mi to przeszkadza i wręcz nudzi, to nie ten przypadek. Lubię zanurzyć się w świat Soni. 

Przy czym, co muszę podkreślić, skupienie na warstwie obyczajowej nie oznacza, że autorka traktuje wątek kryminalny po macoszemu. Zagadka kryminalna jest tu sprawnie poprowadzona i to wokół niej kręci się akcja powieści. Rozwiązanie okazuje się proste, gdy już je poznamy – ale wcale nie jest łatwo na nie wpaść. Mimo że autorka podrzuca dużo tropów, robi to na tyle umiejętnie, że poskładanie ich w zrozumiały obrazek staje się wyzwaniem.

Nieodmiennie cenię sobie językowe wyczucie Agnieszki Jeż. Autorka nie zasypuje nas zbędnymi słowami, a jednocześnie co jakiś czas pojawiają się w „Przewinie” frazy, obok których wręcz trzeba się na chwilę zatrzymać (choćby scena płaczu nakreślona w taki sposób: „Krajobraz za oknem był teraz rozlaną zielenią i smakował słono”). Ten język pasuje do spokojnego tempa powieści. „Przewina” nie jest kryminałem nastawionym na szybką akcję, ale właśnie to subtelne budowanie napięcia sobie w nim cenię. Podoba mi się też wplatanie w fabułę elementów historii regionu (tym razem poznajemy nieco szczegółów o epidemii odry, która nawiedziła Dolny Śląsk w 1963 roku). To mocno osadza fabułę w kontekście i pogłębia realistyczny obraz małego miasteczka, w którym przeszłość wciąż odbija się w teraźniejszości. 

Siła najnowszej powieści Agnieszki Jeż tkwi według mnie właśnie w połączeniu tych elementów: zwyczajności opisywanego świata, oszczędnego stylu i umiejętnie wyważonych proporcji między warstwą kryminalną a obyczajową. Dzięki bohaterce, z którą łatwo się utożsamić, oraz wciągającej zagadce „Przewina” trzyma w napięciu. I przypomina, że życie codzienne może być równie fascynujące jak kryminalne dochodzenie. 

Udostępnij