Postprawda

Pierwszą książkę zaczęła pisać, kiedy miała małe dziecko i nie mogła pojechać na wykopaliska razem z kolegami archeologami. Poszło jej tak dobrze, że za debiut dostała Nagrodę Wielkiego Kalibru. Kolejne powieści, również kryminały, przysporzyły jej rzeszę fanów i następne nagrody oraz wyróżnienia. Lubię czytać Martę Guzowską i zawsze z niecierpliwością czekam na jej nowy kryminał. I tak sobie myślę, że nie mogłam wybrać lepszego momentu na lekturę „Roku Szczura” niż panująca na świecie pandemia koronawirusa…

Na pierwszy rzut oka historia wydaje się nieco banalna. Po dwudziestu kilku latach paczka przyjaciół ze studiów spotyka się… na pogrzebie żony jednego z nich. To nietypowe zgromadzenie jest okazją do wspomnień, ale budzi też szereg wątpliwości. Śmierć Ireny nie wygląda na naturalną, a wypadek samochodowy nie pasuje do kobiety, którą znali i która nigdy nie przekroczyłaby dozwolonej prędkości. Dodatkowo wszystkim przypomina się równie tajemniczy zgon jeszcze z czasów praktyk wykopaliskowych. Czy obie te sprawy coś łączy? Magdalena, tak samo jak kiedyś, chce odkryć prawdę i zaczyna własne, amatorskie śledztwo. Pomaga jej w tym narrator historii, tytułowy Szczur.

Szczur jest zakochany w Magdalenie. To do niej kieruje opowieść, którą autorka podzieliła na dwie płaszczyzny: obecną, rozgrywającą się w Warszawie, oraz na tę sprzed dwudziestu lat w Gdańsku. Jak przystało na thriller psychologiczny, towarzyszy temu tajemnica i stopniowo rosnące napięcie, które znajduje ujście na końcu – w twiście wywracającym nogami całą historię. Jak wiele razy Guzowska podkreślała w wywiadach, trudno jej opowiedzieć o nowej książce, nie zdradzając niespodzianki. A ja postaram się, żebyście mieli tak samo dobrą zabawę w dochodzeniu do prawdy jak ja.

Wspominam o prawdzie, bo „Rok Szczura” nie tylko krąży wokół miłości, która nigdy się nie kończy, lecz także skupia się na kłamstwie i oszustwie. To niewyjaśnione sprawy poróżniły bohaterów, niegdyś nierozłącznych, którzy nagle stali się sobie obcy, a po latach w ogóle nie wiedzą, co się u któregoś z nich dzieje i nie mają tematów do rozmów. To skrywanie uczuć, przykryte nieszczerą chęcią pomagania w śledztwie, pozwala głównemu bohaterowi pobyć  sam na sam z Magdaleną – znaną autorką powieści obyczajowych. Wie, że kobieta od dawna niczego nie napisała i szuka pomysłu na nową książkę, a te dwie nienaturalne śmierci  – żony kolegi i tej sprzed lat z wykopalisk – nie dają jej spokoju. I chociaż narrator na każdym kroku widzi jej brak przygotowania i rozsądnego planu, jeździ z ukochaną po Warszawie i cieszy się ze wspólnie spędzanych chwil. 

Marta Guzowska porusza też w „Roku Szczura” wątek antyszczepionkowców. Nie ukrywa przy tym, że jako naukowca denerwuje ją to, że żyjemy w czasach, w których cofamy się do epoki średniowiecza i negujemy naukę. Opisuje zjawisko postprawdy, kiedy to różne, często niestety fałszywe rzeczy są nam sprzedawane w sposób interesujący i kiedy widzimy tylko to, co chcemy. Autorka pokazuje, jak łatwo można zmanipulować ludzi przez przekaz w mediach i zbudować fałszywą tożsamość na chociażby tak popularnym serwisie społecznościowym, jakim jest Facebook. 

Jest kilka rzeczy, które lubię i zawsze znajduję w książkach Guzowskiej. Jedną z nich są charakterystyczni bohaterowie, tak plastycznie skonstruowani, że nie mamy najmniejszego problemu z ich zapamiętaniem. Podoba mi się również to, że nie ma tu zbędnych opisów i akcja toczy się dynamicznie, bez nudnych przerywników. Ale przede wszystkim urzeka mnie styl. Jest prosty, czasami nawet potoczny (lecz nadal literacki), co w moim odczuciu pozwala zmniejszyć dystans między opowiadaną historią a czytelnikiem.  Jest też w stylu Marty Guzowskiej coś, co mnie absolutnie zachwyca i kupuje: powtórzenia. To na nich autorka oparła tekst do serii „Opowiem ci o zbrodni” i także tutaj, w „Roku Szczura”, je widzimy: na końcu i na początku kolejnego rozdziału, dzięki czemu płynnie przechodzimy z przyszłości w przeszłość… i odwrotnie. Pozwólcie zabrać się w tę podróż, a wrócicie z samymi pozytywnymi wrażeniami. 

Udostępnij