Opowieści zza więziennego muru

Niewiele pozycji literackich przybliża obraz polskich zakładów karnych dla kobiet – czytamy na okładce „Skazanej”. To reportaż stanowiący zapis rozmowy dziennikarki śledczej oraz scenarzystki Ewy Ornackiej z Beatą Krygier, prawniczką, a swego czasu asesorem sądowym, wydającym wyroki w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej.  Historia kobiety w ostatnim czasie zyskała popularność za sprawą serialu o tym samym tytule. Od razu jednak warto zaznaczyć, iż powstał on jedynie na motywach tego reportażu, nie jest dokładnym przełożeniem życiorysu osadzonej na język filmu. Zasadniczą różnicę stanowi chociażby powód jej skazania. 

Rozmowa obu kobiet poprowadzona została w zgrabny sposób, bez zbędnych dłużyzn, a obraz losów byłej prawniczki, przeplatany wzmiankami o sprawach karnych ostatnich dekad znanych opinii publicznej, wzbogaca całość. Czytając ten wywiad rzekę, z pewnością będziemy ważyć winę i niewinność głównej bohaterki. Jednak to, co przede wszystkim rozciąga się przed czytelnikiem, to obraz polskiego więziennictwa dla kobiet. Rozmowa pozwala nam bowiem przenieść się do takich zakładów penitencjarnych, jak te w Grudziądzu czy Kamieniu Pomorskim, i poznać rządzące nimi reguły. 

Podczas lektury miałam wrażenie przenikania się dwóch zupełnie skrajnych światów: Beata Krygier, kobieta wykształcona, przedstawicielka wymiaru sprawiedliwości, została wtłoczona w świat bezprawia. Mimo tej sytuacji z książki Ornackiej wyłania się obraz osoby silnej psychicznie. Takiej, której więzienne warunki nie złamały. Co więcej, bohaterka pokazuje, że nie można wszystkich mierzyć jedną miarą, nie należy generalizować i twierdzić, że każdy człowiek za kratami to diabeł wcielony. 

„Podobno każdy byłby w stanie zabić, gdyby zmusiła go do tego sytuacja. Życie w równym stopniu jak geny kształtuje nas jako ludzi. Matka w obronie dziecka wydrapie oczy. Pacyfista wysłany na wojnę w końcu zabije. Natura człowieka jest układanką z niezliczonej liczby puzzli, a nasze umysły – labiryntem złożonym także z ciemnych zakamarków”.

Jak już wspomniałam, oprócz losów Beaty Krygier książka przybliża także znane z mediów zbrodnie. Ornacka przywołuje fragmenty artykułów z gazet czy internetu i wzbogaca je opowieściami z pierwszej ręki, bowiem Krygier w trakcie swojej odsiadki spotkała niektóre zbrodniarki, chociażby Katarzynę W., matkę małej Madzi z Sosnowca, która dekadę temu okazała się dzieciobójczynią, Mariolę M., nauczycielkę spod Supraśla, która zamordowała w szkole ucznia z chęci zemsty na jego ojcu, a swoim byłym kochanku, czy też siostrę Bernadettę ze zgromadzenia boromeuszek, torturującą swoich podopiecznych. 

To, co w całej opowieści wydało mi się mało realne, to momentami zbyt „przyjazny” obraz więzienia. Być może Krygier ze względu na specyfikę swojego zawodu traktowana była nieco łagodniej. A może chodzi o specyficzny szacunek do tamtych miejsc i niektórych ludzi? Z książki wynika bowiem, że w dużej mierze ta część życia ukształtowała byłą przedstawicielkę prawa.

Mawia się, że człowiek może wyjść z więzienia, więzienie z człowieka nigdy. Myślę, że te słowa oddają charakter reportażu Ornackiej. Jego bohaterka spędziła za kratami niespełna trzy lata, jednak – jak wynika z rozmowy obu kobiet – nawet krótki pobyt po drugiej stronie więziennego muru odciska na człowieku piętno. 

Udostępnij