Bohaterka czy psychopatka?

Choć o przemocy mówi się coraz więcej, wpływając na wzrost świadomości społecznej – teraz już mało kto przymyka oko na męża bijącego żonę w ataku wściekłości, rzadko też słyszy się „to tylko klaps” – skala tego zjawiska wciąż przeraża. I to właśnie stało się punktem wyjścia dla powieści „Wzorzec” Karoliny Głogowskiej.

Autorka przenosi nas do Trójmiasta. Działa tu Fundacja Junona, która wspiera właśnie ofiary przemocy, oferując im pomoc prawną, psychologiczną, finansową. Prezeską owej fundacji jest Sawa Bogucka. Piękna, młoda, przebojowa kobieta sporo w życiu przeszła, by dojść do miejsca, w którym obecnie się znajduje. A teraz ma cudownego narzeczonego (pracującego zresztą jako fundacyjny psycholog), mieszka w pięknym mieszkaniu, a jej vlog – którego tematyka obraca się wokół toksycznych relacji – bije rekordy popularności. Życie idealne, wydawałoby się. Tylko czy na pewno?

Poznajemy też innych bohaterów. Przede wszystkim Adama Hinza, którego życiowa dewiza brzmi: udawaj, aż ci się uda.  Mężczyzna pracuje jako szef kuchni, nie stroni od narkotyków, żona niedawno wyrzuciła go z domu… Pewnego dnia zgłasza się do fundacji po pomoc prawną. A niedługo potem zostaje znaleziony martwy. Ktoś go udusił. Co wspólnego ma z tym Sawa Bogucka? 

Autorka dzieli fabułę na „wtedy” i „teraz”. „Wtedy” to opowieść zdradzająca coraz więcej o Sawie Boguckiej i Adamie Hinzu, pokazująca, jak toczyło się ich życie – co ciekawe, oboje zaczynali je na tym samym biednym osiedlu – do punktu, w którym się zetknęli. „Teraz” to głównie losy śledztwa w sprawie śmierci Adama, które poznajemy między innymi z perspektywy pani prokurator. I choć to postać drugoplanowa, odmalowana jakby mimochodem, ona również została świetnie przedstawiona. 

Bo najważniejszym – i najlepszym – elementem tej opowieści są właśnie portrety psychologiczne postaci, przede wszystkim wspomnianej już dwójki głównych bohaterów. Autorka rysuje całą akcję wokół Sawy i Adama – ludzi niejednoznacznych, podejmujących niezrozumiałe decyzje i budzących skrajne emocje. A przy okazji odmalowuje toksyczne, destrukcyjne relacje, z których ludzie nie potrafią się wyplątać, i zadaje bardzo ważne pytanie: czy musimy powielać wzorce, które nam wpojono, stawać się ich ofiarami? 

Tak, śledztwo pozostaje tutaj po prostu tłem dla opowieści o ludziach. Nie oznacza to jednak, że zagadka została potraktowana po macoszemu. Trudno cokolwiek napisać o fabule tej książki, nie zdradzając szczegółów (widać to też w okładkowym opisie – jeśli jeszcze go nie czytaliście, nie róbcie tego, bo zepsujecie sobie jedną z niespodzianek w trakcie lektury). Ale to też jedna z tych powieści, w których od „kto” i „co” ważniejsze jest „dlaczego”. A zatem pytanie, które zadajemy sobie niemal do ostatnich stron, brzmi nie: „Kto zabił Adama?”, lecz: „Dlaczego Adam zginął?”. Odpowiedź okazuje się zaś dużo bardziej skomplikowana, niż mogło się nam początkowo wydawać. Ba, właściwie niemal do końca nie wiemy, co tak naprawdę się stało i kto tu rzeczywiście jest winny – i na czym ta wina polega. 

Przemoc domowa to trauma, która może zaważyć na życiu i śmierci, a także odciska piętno na następnych pokoleniach.

Jak już wspomniałam, punktem wyjścia – a także swoistym lejtmotywem – powieści Karoliny Głogowskiej jest ten właśnie, boleśnie aktualny problem: przemocy. Autorka nie ukrywa, że wiele sytuacji w tej książce zostało zainspirowanych przez prawdziwe wydarzenia, o których usłyszała między innymi jako dziennikarka. Statystyki wyraźnie wskazują, że to kobiety najczęściej padają ofiarami przemocy. Ale najczęściej nie znaczy: zawsze. Przemoc wobec mężczyzn – ze strony kobiet – też istnieje, tyle że mówi się o niej dużo, dużo mniej. Nierzadko, co bardzo przykre, bagatelizuje się ją, albo wręcz wyśmiewa się ofiary („no co ty, baba cię bije?”). Tymczasem, jak o każdej przemocy, trzeba o tym mówić głośno i bez wstydu. Wstydzić powinni się jedynie oprawcy. I oprawczynie.

Udostępnij