Quid pro quo

Szymon Trojanowski to psychoterapeuta, który na co dzień pracuje z ludźmi dotkniętymi depresją, stresem, lękami i innymi problemami natury psychologicznej. Mężczyzna wydaje się właściwym człowiekiem na odpowiednim miejscu: jest niezwykle empatyczny, gdyż w dzieciństwie sam przeżył traumę. Nawet jeśli jej nie pamięta, to odcisnęła ona piętno na jego życiu. Pewnego dnia do gabinetu Trojanowskiego zgłasza się nowy pacjent. Podczas terapii zaczyna opowiadać o wydarzeniu, którego był uczestnikiem, a dokładniej o wypadku, który sam spowodował. To wydarzenie wywołuje kolejne, a sprawy zaczynają przybierać zaskakujący obrót, łączyć się ze sobą i burzyć uporządkowane życie terapeuty. 

„Zasada wzajemności” podzielona została na dwie płaszczyzny czasowe. Początkowo czytelnik śledzi losy młodego małżeństwa Trojanowskich, które lada dzień spodziewa się narodzin pierwszego dziecka. Po kilku dniach od przyjścia Szymona na świat radość rodziców zamienia się jednak w tragedię: w nocy noworodek znika z łóżeczka. Do akcja wkraczają milicja i mieszkańcy miasta, a ich szybka interwencja przynosi szczęśliwy finał – dziecko odnajduje się całe i zdrowe. Dalsza część książki to czasy bardziej współczesne. Dorosły już Szymon pracuje jako psychoterapeuta. W tajemniczy sposób jego pacjentów, którzy nie znają się wzajemnie, zaczyna łączyć historia listów niewiadomego pochodzenia oraz narzucanych im w tych listach działań. Co więcej, sam Trojanowski również staje się nie tylko obserwatorem, ale i uczestnikiem całej sprawy. 

Agnieszka Peszek to autorka zarówno książek kryminalnych, jak i publikacji o sporcie oraz o zdrowym trybie życia. Zasada (inaczej reguła) wzajemności, od której jej nowa powieść wzięła tytuł, jest zjawiskiem znanym w psychologii społecznej. Odnosi się do odwzajemniania się drugiej osobie za coś, co dla nas zrobiła, do zrewanżowania się innym za ich działania wobec nas. Krótko mówiąc: coś za coś. Zarówno pomysł na wykorzystanie tej zasady w książce, jak i jego realizacja są ciekawe, nie stanowią jednak żadnego novum – podobny motyw znam z kilku innych książek oraz filmów. Nie można jednak odmówić autorce poprowadzenia historii w sposób utrzymujący czytelnika w napięciu i zainteresowaniu. Liczne, na pozór oddzielne wątki stopniowo łączą się w zgrabną całość. I chociaż zakończenie nie okazało się zaskoczeniem – pisarka podsuwa drobne, lecz czytelne wskazówki dotyczące tego, kto pociąga za sznurki – to książka spełnia jeszcze inne, istotne zadanie.

„Zasada wzajemności” nie jest thrillerem psychologicznym zapewniającym jedynie dobrą rozrywkę. Słowo klucz to właśnie psychologiczny. Opowieść Peszek pokazuje bowiem, jak wiele mechanizmów kieruje człowiekiem i jak ważna jest dbałość o zdrowe interakcje międzyludzkie. A także jak zazdrość, chęć zemsty, manipulacja czy nadopiekuńczość potrafią destrukcyjnie wpływać na człowieka. Autorka stawia również pytania: ile jesteśmy w stanie dać z siebie drugiemu człowiekowi? Jak dalece postawimy sobie w tej materii granice? I czy w razie konieczności będziemy w stanie je przekroczyć? Z lektury tej powieści płynie ważne przesłanie: wzajemność też kiedyś powinna się kończyć. 

Udostępnij