Cmentarny wampir 

Edmund Kolanowski to morderca i nekrofil. Jego zaburzenia stały się tematem badań polskich i zagranicznych psychiatrów. Specyficzny rodzaj wynaturzenia, który reprezentował Kolanowski, nie został bowiem wcześniej dogłębnie przeanalizowany  i opisany w literaturze medycznej. Za szereg przestępstw dokonanych zarówno na zwłokach, jak i na żywych kobietach człowiek ten został skazany na karę śmierci i stracony.

Max Czornyj w swojej książce „Zimny chirurg” opisał historię poznańskiego kryminalisty, nadał jednak opowieści, opartej na prawdziwych wydarzeniach, zbeletryzowaną formę. Fabuła nie opiera się więc na suchych faktach czy policyjnych aktach, lecz sunie jak normalna powieść, bogata w opisy i dialogi. Gdyby nie świadomość (notabene przerażająca), że to wszystko wydarzyło się w rzeczywistości, czytelnik mógłby pomyśleć, że ma do czynienia ze zgrabną fikcją literacką. Forma powieści, jak sam autor zaznaczył w posłowiu, ułatwia zapoznanie się z historią Kolanowskiego, nie łagodzi jednak czytanej treści. 

W tym miejscu warto zaznaczyć, że nie jest to książka dla każdego. Nie jest to nawet książka dla każdego sympatyka szeroko pojętej literatury kryminalnej. Jest bowiem na wskroś naturalistyczna i brutalna, a opisy poczynań poznańskiego oprawcy są żywe i mogą przerażać. 

Z punktu widzenia psychiatrów, policjantów, kryminologów zaburzenia Kolanowskiego stanowiły pewne novum. Choć świat znał już przypadki nekrofilii, to jednak podtyp nekrofila- fetyszysty (bo tak scharakteryzowano Kolanowskiego) nie został wcześniej zgłębiony. Oczywiście świat obiegła historia chociażby Eda Geina, amerykańskiego mordercy, który skalpował zwłoki i robił z ich skór ubrania czy domowe ozdoby, jednak na rodzimym podwórku czegoś takiego jeszcze nie było. 

Nekrofilia to jeden z typów parafilii, czyli zaburzeń preferencji seksualnych. Polega na płciowym pociągu do zwłok. Nie zawsze chodzi o stosunek seksualny, czasem o samo obcowanie, dotyk czy przywłaszczenie sobie fragmentów ciała osoby zmarłej. Jest to dość rzadka przypadłość, nie doczekała się jeszcze obszernej literatury, choć dostępne źródła wymieniają kilka podtypów tej dewiacji. Od najłagodniejszych, czyli tzw. symbolicznej nekrofilii, polegającej na odgrywaniu ról zmarłych, poprzez tzw. romantyczną nekrofilię, gdzie osoba w żałobie nie jest w stanie fizycznie rozstać się z bliskim zmarłym, aż po nekrofilów- fetyszystów czy nekrofilów-morderców, co często idzie w parze. 

Czornyj pokazuje, że przypadek Kolanowskiego był dość złożony. Mężczyzna od najmłodszych lat miał problemy z psychiką, matka wysyłała go do różnych placówek w celu zdiagnozowania dziwnych zachowań. Zainteresowanie śmiercią pojawiło się już w dzieciństwie, kiedy to Edmund chodził z matką niemalże codziennie na grób swojego brata. Pod nieuwagę pogrążonej w żałobie kobiety wchodził do starych, podniszczonych grobów. Kolejny kontakt mężczyzny ze śmiercią to podglądanie sekcji zwłok przez szpitalne okno. Potem problem eskalował i Kolanowski zaczął wykradać ze świeżych grobów fragmenty kobiecych zwłok, później zaś zaczął dopuszczać się morderstw, aby pozyskać obiekty swojego fetyszyzmu nekrofilnego. 

Max Czornyj zaznacza w posłowiu, że wiedzę przy pisaniu „Zimnego chirurga” czerpał z książki dokumentalnej Michała Larka i Waldemara Ciszaka „Martwe ciała”. Czytając obie pozycje, zauważyłam drobne różnice między Kolanowskim wykreowanym przez Czornyja a tym wyzierającym z policyjnych akt, przytaczanych w reportażu Larka i Ciszaka. Zmianę narracji usprawiedliwia jednak forma powieści.

„Zimny chirurg” intryguje od pierwszych stron. Czytelnik stawia sobie pytania: Jak bardzo trzeba być wypaczonym, aby dopuszczać się takich czynów? Co determinuje takie zachowania? Co wpływa na człowieka, że staje się destruktorem cmentarnego spokoju, grabieżcą zwłok, a wreszcie nekrofilem i mordercą? Po raz kolejny powtórzę: nie jest to literatura dla każdego. Ale zapewniam też, że to dopracowane i niezwykle ciekawe studium przypadku.  

Udostępnij