Chandler Raymond - klasyk

Raymond Thornton Chandler, ur. 23 lipca 1888 w Chicago, zmarł 26 marca 1959 w Los Angeles. Niekwestionowany król współczesnego,  “twardego” kryminału, odpowiedzialny za rewolucję gatunku. Jego główny protagonista, Philipe Marlowe, stał się wzorcową figura prywatnego detektywa, razem z Samem Spadem Dashiella Hammeta.

mosimageWe wczesnym dzieciństwie Chandler wyemigrował z matką do Wielkiej Brytani po tym, jak zostawił ich ojciec, inżynier amerykańskiej kompani kolejowej, który był alkoholikiem. Wuj chłopaka, uznany adwokat Ernest Thornton, miał odtąd opiekować się nimi przez długi okres.

Młody Raymond w 1905 roku kończy Dullwich College, uniwersytetu jednak nie kończy, zamiast tego podróżuje po Europie. Po otrzymaniu brytyjskiego obywatelstwa i złożeniu egzaminu na urzędnika administracji wstępuje do Admiralicji, gdzie pozostaje przez rok zajmując się zaopatrzeniem. Wówczas powstaje jego pierwszy utwór poetycki. Charakter Chandlera nie znosi jednak hierarchicznej pracy, rzuca więc ją, ku konsternacji rodziny. Bez większych sukcesów kończy się jego flirt z dziennikarstwem (m.in. publikował w słynnym periodyku The Spectator); jednocześnie nadal tworzy poezje w stylu późnoromantycznym i debiutuje opowiadaniem The Rose Leaf Romance.

W 1912 roku, za pieniądze pożyczone od wuja (ten zaznaczył, iż dług ma być spłacony z odsetkami, z czego siostrzeniec się zresztą wywiąże), Chandler wraca do Stanów, gdzie osiedla się w Los Angeles. Pracuje zbierając owoce bądź przy naciągach do tenisowych rakiet. Kończy korespondencyjny kurs księgowego (zaplanowany na trzy lata – kończy go w zaledwie sześć tygodni!), i dopiero po tym znajduje stałe zatrudnienie.  Po przystąpieniu Stanów do I wojny, zaciąga się do Kanadyjskiej Jednostki Strzelców Górskich i trafia na front francuski. Po zakończeniu wojny pozostaje przez jakiś czas w Brytanii w szeregach Królewskich Sił Lotniczych.

W 1919, po demobilizacji, zabiera matkę do Kaliforni. Gdy ta umiera kilka lat później, Chandler żeni się z Pearl Cecily Bowen, kobietą starszą od siebie o 18 lat, choć ponoć bardzo atrakcyjną. Cissy (tak na nią wołano) była już wcześniej zamężna dwukrotnie.

Następuje okres pewnej stabilizacji, Chandler para się finansami obracając się w korporacjach naftowych. Podczas Wielkiego Kryzysu traci jednak pracę, co jest efektem nadmiernego spożywania alkoholu i notorycznych absencji. W tym okresie Chandler zdradzał także żonę.

mosimageTo ona jednak namówiła go, by został pisarzem. W 1933 debiutuje na łamach magazynu Black Mask opowiadaniem Szantażyści nie strzelają / Blackmailers don’t shoot. Odtąd tworzy regularnie, choć powoli. Pisuje do trzech magazynów: Black Mask, Dime Detective oraz Detective Fiction Weekly.  W 1939 roku postanawia rozwinąć swe opowiadanie Morderca w deszczu / Killer in the rain. Tak powstaje Wielki sen, pierwsza odsłona losów prywatnego detektywa Philipa Marlowe’a .

Kolejno – równocześnie w Stanach i Anglii – ukazują się Żegnaj laleczko , Wysokie okno i Tajemnica jeziora. Chandler działa także w branży filmowej jako scenarzysta. Współpracuje m.in. z Billym Wilderem przy Podwójnym ubezpieczeniu (1944, wg Jamesa M. Caina) oraz z Alfredem Hitchockiem przy Nieznajomych z pociągu (1951, wg Patricii Highsmith) – choć ostateczną wersję znacznie przerobiono. Wychodzi także wówczas ceniony do dziś esej pisarza Simple Art Of Murder, poruszający teoretyczne kwestie literatury kryminalnej.

Po ’46 Chandlerowie przenoszą się na wybrzeże, w okolice San Diego.  W 1949 zostaje opublikowana powieść Siostrzyczka, jednak to Długie pożegnanie (1953) zostaje przez krytykę przyjęte owacyjnie.

Rok później Cissy umiera  na chorobę płuc. Chandler załamuje się, próbuje nawet popełnić samobójstwo z rewolweru (na szczęście nieudolnie). Sprzedaje dom, wyjeżdża do Europy i Afryki Północnej. Kilkukrotnie musi być poddawany hospitalizacji przez alkoholizm i wyczerpanie organizmu.  W 1958 roku na wyspie Capri przeprowadza wywiad z mafijnym bossem Lucky’m Luciano, z czego powstaje – nigdy nie opublikowany – esej My Friend Luco.

Ostatniego swego projektu (Tajemnice Poodle Springs) Chandler już nie ukończy. Przez zapalenie płuc trafia do szpitala, gdzie umiera. Tuż przed śmiercią oświadcza się swej agentce Heldze Greene, zostaje jednak odrzucony.

Na pogrzebie Raymonda Chandlera jest tylko 17 osób.

W 1994 roku na cześć pisarza nazwano plac w Los Angeles: Raymond Chandler Square położony jest na skrzyżowaniu Hollywood Boulevard i Cahuenga, gdzie mieściło się biuro Marlowe’a.

W uzasadnieniu propozycji do rady miejskiej dziennikarz Jess Bravin pisał:

Żaden z twórców dwudziestego wieku nie uczynił tak wiele dla kształtowania wizerunku Los Angeles, jak Raymond Chandler. Jego powieści o prywatnym detektywie Philipie Marlowe, pokazują miasto i jego mieszkańców z głębią i kolorytem, który jest inspiracją dla kolejnych pokoleń czytelników. Dzięki niepowtarzalnemu stylowi, porównaniom, plastycznemu przenikaniu świata bogaczy i biedaków, życiowych nieudaczników i marzycieli, zacierają one granice między powieścią popularną i wielką literaturą.
 

Autorzy związani z magazynem Black Mask - znajdź Chandlera i Hammeta:) [1]

BIBLIOGRAFIA



Powieści:
•    The Big Sleep 1939 (Głęboki sen)
•    Farewell, My Lovely 1940 (Żegnaj laleczko)
•    The High Window 1942 (Wysokie okno)
•    The Lady in the Lake 1943 (Tajemnica jeziora)
•    The Little Sister 1949 (Siostrzyczka)
•    The Long Goodbye 1953 (Długie pożegnanie)
•    Playback 1958 (Playback)
•    Poodle Springs (Tajemnice Poodle Springs) powieść zaczęta przez Chandlera, dokończona przez Roberta B. Parkera w 1989 roku.


<>Opowiadania:

•    Blackmailers Don't Shoot* 1933
•    Smart-Alleck Kill (Czysta robota) 1934
•    Finger Man (Swiadek oskarżenia)1934
•    Killer in the Rain (Morderca w deszczu)1935
•    Nevada Gas (Gaz skazańców)1935
•    Spanish Blood (Hiszpańska krew)1935
•    Gun's at Cyrano's (Strzelanina u Cyrana)1936
•    The Man Who Liked Dogs (Człowiek, który lubił psy) 1936
•    Noon Street Nemesis później publikowana jako Pick-up on Noon Street (Wpadka na Noon Street)1936
•    Goldfish (Złote rybki)1936
•    The Curtain (Zasłona) 1936
•    Try the Girl (Poszukajcie dziewczyny)1937
•    Mandarin's Jade (Nefryt Mandaryna) 1937
•    Red Wind 1938 (Gorący wiatr)
•    The King in Yellow (Król w złotogłowiu)1938
•    Bay City Blues (Bay City blues) 1938
•    The Lady in the Lake (Kobieta w jeziorze)1939
•    Pearls Are a Nuisance (Perły to tylko kłopot) 1939
•    Trouble is My Business (Kłopoty to moja specjalność)1939
•    I'll be Waiting (Będę czekać)1939
•    The Bronze Door (Spiżowe drzwi)1939
•    No Crime in the Mountains (Spokojne góry)1941
•    Professor Bingo's Snuff (Używka profesora Bingo) 1951
•    Marlowe Takes on the Syndicate 1958 wydane także jako Philip's Marlowe's Last Case 1962 albo The Pencil 1965 (Ołówek)


<>Scenariusze:
•    And Now Tomorrow (z Frankiem Partosem) 1944
•    Double Indemnity (z Billym Wilderem) 1944
•    The Unseen (z Hagarem Wilde i Kenem Englundem) 1945
•    The Blue Dahlia 1946
•    Strangers on a Train (z Czenzi Ormonde i Whitfield Cook) 1951


<>Scenariusze niesfilmowane:
•    The Innocent Mrs. Duff 1946
•    Playback 1948

Autorzy związani z magazynem Black Mask:

Stoją:      Raymond J. Moffatt, Raymond Chandler, Herbert Stinson, Dwight Babcock, Eric Taylor, Dashiell Hammett
Z przodu: Arthur Barnes, John K. Butler, W. T. Ballard, Horace McCoy, Norbert Davis
Źródło: http://www.blackmaskmagazine.com/photo_1.html 

Udostępnij artykuł

PRZECZYTAJ TAKŻE

NOWOŚĆ

Głęboki sen, Raymond Chandler

Klasyka gatunku w nowym tłumaczeniu!

07 czerwca 2022

RECENZJA

Żegnaj laleczko, Raymond Chandler

Philip Marlowe: z podręczną butelką burbona, papierośnicą, gotową do użycia bronią i stale aktualizowaną nieufnością do przeżartego od środka blichtru wyżyn Los ...

24 września 2007