W poszukiwaniu tajemniczego obrazu

Carla Montero to hiszpańska pisarka, która zadebiutowała w 2010 roku. Jest absolwentką prawa i zarządzania, ale pasjonuje się historią. I to widać: „Szmaragdowa tablica”, druga jej książka, to obszerna opowieść, w której teraźniejszość splata się z przeszłością – renesansową i wojenną.

Główną bohaterką powieści jest Hiszpanka Ana, pasjonatka sztuki, pracownica Muzeum Prado i dziewczyna bogatego niemieckiego biznesmena i kolekcjonera dzieł sztuki Konrada Köllera. Na jego zlecenie rozpoczyna poszukiwania tajemniczego obrazu „Astrolog” autorstwa renesansowego malarza Giorgione, o którym nie wiadomo nawet, czy na pewno istnieje. Poszukiwania odkrywają przed Aną i współpracującym z nią doktorem Arnoux z Paryża rozgrywającą się w czasach drugiej wojny światowej historię rzekomej posiadaczki obrazu, Sary Bauer, i poszukującego „Astrologa” – na zlecenie samego Hitlera – nazisty Georga von Bergheima.

Część z czytelników (wśród nich ja) nie wie pewnie, czym jest tytułowa szmaragdowa tablica. Spieszę z wyjaśnieniem: to autentyczny starożytny tekst, do którego odwoływali się średniowieczni alchemicy oraz różokrzyżowcy, skrywający w sobie tajemnicę mogącą odmienić losy świata. Fikcyjny za to jest „Astrolog”, na którym owa tajemnica miała zostać ukryta. Autorka wykorzystała dla swej fabuły znany powszechnie fakt, że Hitler i jego przyboczni uwielbiali gromadzić tajemnicze przedmioty mające zapewnić im władzę. Ale tytuł ma jeszcze jedno znaczenie: „szmaragdowa” to po hiszpańsku „esmeralda”, a tak brzmiał pseudonim Sary Bauer w ruchu oporu.

Dwie przeplatające się historie, współczesna i wojenna, choć mocno ze sobą związane, bo oscylujące wokół historii tajemniczego obrazu, są właściwie jak dwie odrębne powieści. Część współczesna, której bohaterką i narratorką jest Ana, jest tak prosta, że aż razi. Każdy zaprawiony w bojach czytelnik po kilku rozdziałach domyśli się, kto tu jest szwarcacharakterem i jak zakończy się historia poszukiwań obrazu. Co więcej, narratorka jest bardzo infantylna (najczęściej albo zrozpaczona, albo zachwycona, jakoś brakowało mi w jej odczuciach stanów pośrednich) i często irytuje. I gdyby powieść prowadzono tylko z jej perspektywy, pewnie z niechęcią odłożyłabym ją na półkę po przeczytaniu kilku rozdziałów. Na szczęście „Szmaragdową tablicę” ratuje historia wojenna: prowadzona w obiektywnej, trzecioosobowej narracji, przedstawia intrygującą, nieoczywistą historię z równie intrygującymi, nieoczywistymi bohaterami. Trzeba też przyznać, że Carla Montero umiejętnie splata obie historie w całość, tworząc interesującą opowieść rozgrywającą się na przestrzeni wielu wieków. Nie bez wpływu pozostaje tu spora objętość książki: pozwoliła ona na dopracowanie szczegółów, które pozwalają nam bliżej poznać przede wszystkim Paryż czasów drugiej wojny światowej, ale też kilka współczesnych europejskich miast.

Gatunkowo „Szmaragdowa tablica” oscyluje gdzieś pomiędzy „Cieniem wiatru” a „Kodem Leonarda da Vinci”. Epicki rozmach w przedstawieniu wojennego Paryża towarzyszy historii tajemniczego obrazu, który może wpłynąć na losy ludzkości. Więcej tu jednak elementów powieści obyczajowej niż sensacyjnej. Ale mimo tego, że historia nie ma w sobie nic z kryminału (choć morderstw tu dużo – wszak spora część rozgrywa się w czasach wojny), wciąga. Carla Montero większy nacisk położyła na przedstawienie miłości wbrew wszystkiemu i wszystkim – choć to określenie brzmi niezbyt oryginalnie, trzeba przyznać, że w tej historii związku nazisty i Żydówki jest coś ujmującego.

Przyznaję szczerze: nie przepadam za powieściami o teoriach spiskowych czy skrywanych przez wieki tajemnicach, które mają odmienić losy świata. I choć „Szmaragdowa tablica” do nich należy, tajemnica jest tu tylko pretekstem do opowieści o ludziach i uczuciach. Miłośników kryminału nie zachęci, bo też kryminału w niej niewiele. Ale jako powieść obyczajowa z elementami powieści sensacyjnej powinna usatysfakcjonować tych, którzy szukają w książkach czegoś więcej niż tylko zbrodni i śledztwa.

Ewa Wrona

 

Szmaragdowa tablica
Carla Montero
Przekład: Wojciech Charchalis
Dom Wydawniczy Rebis
Poznań 2013

Udostępnij