Niemiecka autorka Susanne Mischke ma na pisarskim koncie sporo powieści – kryminałów i książek dla młodzieży. Na język polski przetłumaczono dotychczas tylko jedną: „Zabij, jeśli potrafisz!”. Muszę przyznać, że to całkiem obiecujący początek.

Akcja tej powieści toczy się w Szwecji, konkretnie: w Göteborgu. W 2007 roku dochodzi tutaj do porwania dwuletniej Lucie. Niestety, policyjne śledztwo nie przynosi rezultatów. Mijają cztery lata. Znika kilkuletnia Waleria Bobrow, córka imigrantki. Czy obie sprawy jakoś się łączą? I czy ma z nimi coś wspólnego samobójstwo miejscowego biznesmena, „króla przedmieść”? Śledztwa prowadzą policjanci z referatu ds. osób zaginionych, komisarz Greger Forsberg i jego nowa, nieco dziwaczna partnerka Selma Valkonen. To dzięki jej uporowi i poświęceniu pojawiają się nowe tropy, które pozwalają policjantom ruszyć z miejsca.

W tym samym czasie ojciec zaginionej Lucie, dziennikarz radiowy, dostaje anonimową wiadomość: dowie się, gdzie jest jego córka, jeśli zgodzi się kogoś zamordować. Musi więc odpowiedzieć sobie na pytanie, co jest ważniejsze: chęć odzyskania córki czy granice etyczne? Czy człowiek faktycznie potrafi zrobić wszystko dla swojego dziecka?

Susanne Mischke dołącza, za Janem Seghersem czy Janem Costinem Wagnerem, do grona Niemców piszących „skandynawskie” kryminały. I nie chodzi wcale o to, że osadza akcję „Zabij, jeśli potrafisz!” w Szwecji. Jej książka ma niemal wszystkie te cechy, do których przyzwyczaiły nas powieści kryminalne z Północy. Na pierwszy plan wysuwa się głęboka psychologizacja bohaterów. Część wątków pojawiających się w książce jest związana wyłącznie z życiem osobistym postaci; dużo miejsca autorka poświęca ich przemyśleniom, odczuciom, wątpliwościom. Główni bohaterowie są dokładnie tacy, jakich się spodziewamy: Greger Forsberg to policjant po przejściach, z problemami w życiu osobistym (jego nastoletnia córka uciekła z domu i do tej pory się nie odnalazła, a jakby tego było mało, dom, w którym mieszka detektyw, zaczyna się rozpadać). Z kolei Selma Valkonen jest niedoświadczoną, ale bardzo zadziorną indywidualnością, którą wyróżnia… słyszenie kolorów. To wykorzystanie schematów nie wychodzi jednak powieści na złe – przecież, jak mawiał inżynier Mamoń, najbardziej lubimy te piosenki, której już kiedyś słyszeliśmy. Sporo miejsca Mischke poświęca tu także rodzicom zaginionej Lucie, pozwalając czytelnikom doświadczyć części ich bólu, niepewności, strachu. Na szczęście nie wyciąga tych emocji na główny plan, skupia się bowiem na policyjnym śledztwie. I bardzo dobrze – w przeciwnym wypadku mielibyśmy do czynienia z powieścią obyczajową z wątkiem kryminalnym, a nie kryminałem.

Charakterystyczna dla skandynawskich kryminałów jest także mnogość wątków. Tych w powieści Mischke nie brakuje. Część z nich dotyczy śledztwa, inne – prywatnego życia bohaterów. Proporcje między warstwą obyczajową i warstwą kryminalną powieści są jednak odpowiednio wyważone. Dodatkowym atutem książki jest urozmaicona narracja, prowadzona z perspektywy różnych bohaterów, nawet takich, którzy pojawiają się tylko epizodycznie. Dzięki temu książka nie jest banalna w formie.

„Zabij, jeśli potrafisz!” nie dorównuje skandynawskim kryminałom jedynie klimatem. Problemy poruszane w tej książce są przecież bardzo poważne – choćby ten, jak radzić sobie ze zniknięciem dziecka i z przerażającą niewiedzą o jego losie. A jednak powieść niemieckiej autorki nie jest przygnębiająca, wprost przeciwnie: ma raczej pozytywny wydźwięk. I chyba właśnie dlatego, choć Mischke wykorzystała dużo nośnych tematów: porwanie, samobójstwo, pedofilię, urozmaiciła to wszystko opowieścią o prywatnych dylematach bohaterów, a wszystkie te elementy ułożyła w spójną całość – nie jest to książka, która zostanie w mojej pamięci na dłużej. Co nie oznacza, że lektura nie sprawiła mi przyjemności, wprost przeciwnie.

Ewa Dąbrowska

Udostępnij