„Jeśli nawet Robert Littell nie wymyślił amerykańskiej powieści szpiegowskiej, to i tak należałoby nazywać go jej ojcem”. Kiedy takie słowa padają z ust pisarza formatu Toma Clancy’ego, można być pewnym, że nie są tylko wyrazem kurtuazji. Choć Littell nie jest w Polsce jeszcze tak znany jak wspomniany już Clancy czy Le Carré, to z pewnością można stawiać go na równi z nimi w kategorii mistrzów literatury szpiegowskiej i politycznego thrillera.
Wieloletni korespondent zagraniczny „Newsweeka”, specjalizujący się w tematyce Związku Radzieckiego i Bliskiego Wschodu, oficer marynarki wojennej, odpowiedzialny m.in. za deszyfrowanie depesz, współautor (wraz z Szimonem Peresem) książki „For the Future of Israel” – to solidne podstawy dla jego pisarskiego rzemiosła. Ale doświadczenie z dziennikarskich i morskich frontów zimnej wojny to nie wszystko, stworzenie prawdziwie wciągającej powieści szpiegowskiej wymaga jeszcze zręcznego pióra i… odpowiedniego charakteru: ciekawości pozwalającej na zdobycie informacji niedostępnych dla innych i domieszki bezczelności. A tego Littellowi nie brakuje. Jak opowiada w jednym z wywiadów, podczas inspekcji swojego niszczyciela dokonywanej przez admirała floty, został poproszony o otwarcie szafki z kodami i szyframi. Młody oficer zamiast bez wahania wykonać rozkaz poprosił admirała o… okazanie książeczki wojskowej w celu potwierdzenia tożsamości. W końcu nigdy nie wiadomo czy ktoś jest tym, za kogo się podaje, a wróg nie śpi.
W swych powieściach, zwłaszcza monumentalnej sadze o historii CIA („W gąszczu luster”), Robert Littell mistrzowsko łączy rzeczywistość i fikcję. Poznajemy zatem historię najważniejszych postaci Firmy (jak popularnie nazywana jest CIA), jej wzlotów i upadków od końca lat 40. aż do zmierzchu zimnej wojny. Jak wyglądało starcie wywiadów w podzielonym na strefy okupacyjne Berlinie? Jaka była rola Firmy w nieudanym zamachu na Envera Hodżę i krwawo stłumionym powstaniu na Węgrzech? Co doprowadziło do klęski desantu w kubańskiej Zatoce Świń i co łączy sycylijską cosa nostrę z próbą zamordowania Fidela Castro? Czy CIA wiedziała z wyprzedzeniem o puczu Janajewa, który miał ocalić ZSRR i przewidziała błyskotliwą karierę Władimira Putina? I przede wszystkim: jak to możliwe, że rezydent MI6 w Waszyngtonie, odpowiedzialny za rozpracowywanie KGB, „Kim” Philby, serdeczny przyjaciel szefa amerykańskiego kontrwywiadu Jamesa Jesusa Angletona, był przez lata sowieckim agentem?
Littell w oparciu o źródła powszechnie dostępne i nie do końca jawne, odpowiada na te pytania, zapraszając czytelnika do poznania zakulisowego starcia wywiadów, prawdziwego spaceru po gabinecie luster, w którym niczego nie można być całkowicie pewnym. Do tej historii „oficjalnej”, samej w sobie sensacyjnej i pełnej niespodziewanych zwrotów akcji, Littell dopisuje również własną opowieść, powołując do życia plejadę barwnych bohaterów, walczących po obu stronach barykady. Nić, która łączy prawdę i fikcję spleciona jest tak zręcznie, że nawet wnikliwy i zapoznany z historią tajnej zimnej wojny czytelnik nie raz i nie dwa zacznie sprawdzać, czy postać, o której czyta, jest tylko wymysłem autora, czy też istniała naprawdę (być może pod innym nazwiskiem). A że w tym połączeniu nie zanika istota szpiegowskiego rzemiosła, świadczyć może fakt, że – jak zdradza Littell w jednym z wywiadów – jego powieść jest ponoć cenioną i lubianą lekturą wśród byłych i obecnych pracowników Firmy…
Choć jego twórczość koncentruje się wokół tematyki szpiegowskiej, to znajdziemy w niej także akcenty odmienne: znakomity kryminał utrzymany w chandlerowskiej tonacji powieści noir („Wredny typ”), czy też zmierzające w kierunku political fiction „Dzieci Abrahama” przenikliwie zestawiające ze sobą dwa ekstremizmy – muzułmański i judaistyczny. Ciekawym uzupełnieniem „W gąszczu luster” jest też bez wątpienia biografia wspomnianego Kima Philby’ego, „Młody Philby”, odkrywająca kulisy młodości i początków kariery najsłynniejszego podwójnego agenta w dziejach.
W książkach Roberta Littella nie brakuje wartkiej akcji i scen rodem z filmowej serii o Jamesie Bondzie. Jednak tym, co w jego powieściach szpiegowskich fascynuje najbardziej, jest przerażająco wiarygodna sieć intryg, intelektualnych łamigłówek i tajemnic świata rodem z „Alicji w Krainie Czarów”. Bo w istocie Littell odsłania przed nami to, co przez dziesiątki lat było skryte pod klauzulą „ściśle tajne”, choć działo się tuż obok nas. Zapraszamy do odkrycia kulisów zimnej wojny i uprzedzamy: „Jeśli chcesz wziąć udział w tej grze, musisz przekroczyć granice świata, znaleźć się w «dzikim gąszczu luster»…”
19 grudnia premierę miał ebook „W gąszczu luster. Powieść o CIA”. Tę i wszystkie pozostałe wydane w Polsce powieści Roberta Littella można znaleźć w księgarni noir.pl.
/materiały wydawcy/